Lightroom en Photoshop zijn beide fotobewerkingsprogramma’s gemaakt door Adobe. Ondanks dezelfde ‘maker’, zijn het twee heel verschillende programma’s. In dit artikel zet ik Photoshop tegenover Lightroom, leg ik uit wat het verschil is tussen Photoshop en Lightroom en vertel ik welk programma ik je aanbeveel!
Allereerst is het belangrijk om te vertellen dat Photoshop in twee verschillende versies bestaat, namelijk Photoshop Elements en Photoshop Creative Cloud. Kort gezegd is Photoshop Elements een ‘uitgeklede’ versie van Photoshop CC. Het is een soort introductie versie voor de beginnende gebruiker/consument. Veel (ingewikkelde, geavanceerde) functies zijn er uitgelaten en de functies bij Elements zijn iets meer gericht om met de gebruiker mee te denken, waar bij CC juist de gebruiker zelf meer zelf moet instellen. Voor het gemak van dit artikel gaat het hieronder over de vergelijking tussen Lightroom en Photoshop CC, omdat je hiermee de meest volledige vergelijking maakt.
De nieuwste versies
Op het moment van schrijven updaten (oktober 2017) is de nieuwste versie van Photoshop CC (2017). Eerdere versies van Photoshop (voor het Creative Cloud pakket van Adobe) hebben de naam CS (Creative Suit) en een nummer, zoals CS5.
De meest recente versie van Lightroom is Lightroom Classic CC en Lightroom CC 1.0. Hiervoor waren er Lightroom 6 en Lightroom CC (2015), maar Adobe heeft de namen even flink door elkaar gehusseld. Er is dus geen Lightroom 7 uitgekomen, zoals je zou verwachten.
Lightroom Classic CC is de opvolger van Lightrom CC/6. Lightroom CC 1.0 is een nieuw, (aangepast) programma. Meer over de nieuwste versies van Lightroom en de verschillen staan in dit artikel.
De screenshots in dit artikel zijn van Photoshop CC(2015) en Lightroom CC(2015)/6.
Het verschil in doelgroep tussen Lightroom en Photoshop
Lightroom is gemaakt voor digitale fotografen. Photoshop is gemaakt voor onder andere fotografen, illustratoren, grafisch ontwerpers, etc.
Lightroom en Photoshop verschillen allereerst in gebruikersdoelgroep. Lightroom kwam in 2007 op de markt en is een programma welke puur en alleen is gemaakt voor (digitale) fotograferen. Als je niet iets met je foto’s wilt doen, dan weet ik niet zo goed wat je in dit programma nog handig kunt vinden.
Photoshop bestaat al veel langer (sinds 1990) is daarentegen gemaakt voor onder andere fotografen, illustratoren, grafisch ontwerpers, webdesigners. Juist omdat het programma gemaakt is voor zo veel verschillende doelgroepen, zul je in het programma veel functies vinden die je als fotograaf nooit zal gebruiken. Hierdoor wordt het echter wel moeilijker om als gebruiker de functies te vinden die je juist wél wilt gebruiken voor het bewerken, en daarmee verbeteren, van jouw foto.
Leercurve
Een veel gehoord argument bij (collega)fotografen is dat Photoshop vanwege de vele functies verdwalen en dat het onder de knie krijgen van het programma (zodat je er alles uit kunt halen) lang duurt. Lightroom is een stuk duidelijker georganiseerd vanwege de duidelijke gebruikersgroep (namelijk alleen fotografen). Het programma is opgebouwd uit duidelijke modules, zoals een bibliotheekmodule voor het organiseren en een ontwikkelmodule voor het bewerken. Binnen de modules zijn de functies onder elkaar geplaatst. Er is daardoor meer overzicht en het programma is veel gemakkelijker te leren!
Layout
Het eerste wat een gebruiker van beide programma’s zal opvallen is het verschil in layout. Photoshop heeft een (licht) grijs uiterlijk, waar dit bij Lightroom zwart is. In Photoshop vind je de menu’s voor de bewerking bovenin het beeld en kun je verschillende ‘vensters’ aanzetten met daarin functies als curves, lagen, etc.
Lightroom is zoals gezegd opgesplitst in modules (bovenin beeld), waarbij je afhankelijk van de modules aan de rechterkant de relevantie bewerking of aanpassingen vind. De menu’s zijn geordend op volgorde van relevantie en kunnen onafhankelijk van elkaar in- of uitgeklapt worden.
Fotobewerkingen
Met beide programma’s kun je foto’s bewerken en dus zijn er vanzelfsprekend overeenkomsten, zoals dat alle fotobewerkingsmogelijkheden die in de RAW-editor van Photoshop zitten, ook in Lightroom te vinden zijn.
Ook als je niet met een RAW-foto werkt, maar met een JPEG, kun je gebruikmaken van deze functies in Lightroom. Het is ook mogelijk om een JPG-foto te openen in Photoshop als RAW. Hiervoor ga je naar Bestand > Openen en kies je bij Indeling: Camera Raw. Bij het ‘gewoon’ openen, komt de foto namelijk in het standaard werkveld.
Om met een foto aan de slag te gaan in Photoshop, zul je deze foto eerst moeten openen. Wil je meer foto’s bewerken, dan heb je meer vensters die je moet openen. Het wisselen tussen meerdere foto’s kan dan soms onoverzichtelijk worden. Lightroom heeft hierbij een duidelijk voordeel dat het gemakkelijker is om met meerdere foto’s tegelijkertijd of opeenvolgend aan de slag te gaan. Je hoeft de foto’s niet stuk voor stuk te openen, enkel te zorgen dat de foto’s geïmporteerd zijn in de catalogus.
Lokale bewerkingen versus gehele foto
Bewerkingen die je in Lightroom doet zijn vrijwel allemaal gericht op een bewerking die op de hele foto wordt toegepast. Uitzonderingen hierop zijn onder andere het gradueel filter en het penseeltje. Photoshop is een programma dat je veel meer mogelijkheden geeft voor het bewerken van specifieke delen van de foto door het werken met lagen en een zogenaamd masker. Een masker is een soort van ‘blokkade’ die je oplegt over een bewerking, waardoor deze bewerking niet overal toegepast wordt.
Een voorbeeld is dat je in Lightroom met de functie HSL de kleurtoon van een specifieke kleur kunt aanpassen. Zo kun je bijvoorbeeld de kleur X aanpassen naar Y. Deze kleuraanpassing gebeurt echter wel op de gehele foto in Lightroom. In Photoshop kun je deze kleuraanpassing ook doen, maar met het masker beslis je op welke delen van de foto toegepast wordt.
Bij Lightroom ben je bij deze functie bijvoorbeeld ook beperkt tot het aanpassen van de kleurtoon in naastgelegen kleuren. Je kunt blauw veranderen in de naastgelegen kleuren aqua en in paars, waar je in Photoshop blauw bijvoorbeeld ook in oranje or groen kan aanpassen.
Retoucheren & clonen
In Lightroom is er een clonetool ingebouwd. Clonen betekent dat er een element(je) uit de foto wordt vervangen door een ander element uit de foto. Met deze clone/retoucheringstool kun in LR met één druk op de knop snel een pukkeltje in het gezicht verwijderen (het pukkeltje wordt vervangen door een ‘gewoon’ stukje huid) of een stofje van de lens (een donker vlekje wordt vervangen met een gewoon stukje van bijvoorbeeld de lucht).
In Lightroom 5 zijn er nieuwe functies bijgekomen waardoor je veel meer mogelijkheden hebt voor het wegwerken van ongewenst objecten die niet alleen rond zijn. Voor erg ingewikkeld clonen en retoucheren zul je wel over moeten stappen naar Photoshop. Je hebt dan veel meer mogelijkheden en bent dan niet gebonden om één punt van de foto te ‘stempelen’ op een andere plek, maar kunt dit in een vloeiende beweging doen of in een speciaal geselecteerd gebied. Lees in dit artikel over het verschil tussen clonen en retoucheren. Er blijven echter situaties waarin dit niet goed werkt, en je moet werken met lagen in Photoshop om bijvoorbeeld toeristen uit beeld te gummen.
Versnellen van de workflow met presets & actions
Zowel in Lightroom als in Photoshop kun je meerdere RAW-foto’s tegelijkertijd bewerken. Ook kun je bepaalde handelingen in het bewerken versnellen. In Lightroom heten dit presets, waarbij je bepaalde voorinstellingen heb voor het bewerken van de foto. Je kunt dit zien als een soort fotobewerkingsrecept, dat met één druk op de knop wordt toegepast op de foto. In Photoshop kun je handelingen snel herhalen door hiervan een zogenaamde action te maken of te importeren.
Het voordeel van een preset ten op zichte van een action is dat je met de navigator (het hokje linksboven in de ontwikkelmodule) ziet wat het effect van een Lightroom preset is voordat je deze hebt aangeklikt. Bij een action moet je deze eerst laten draaien voordat je het effect kan bekijken (en zien of die bewerking wel past bij de geselecteerde fotos). Een preset kan bovendien met één druk op de knop over diverse foto’s geplaatst worden, terwijl een action per foto aangeklikt moet worden. Hierin geeft Lightroom dus duidelijk de meeste tijdswinst.
Naast actions/presets zijn er ook templates. Er wordt meestal van templates gesproken als het gaat om het plaatsen van een foto in bijvoorbeeld een collage. Actions/templates van Photoshop werken niet in Lightroom en presets/templates voor Lightroom werken niet in Photoshop.
Opslaan van de bewerkingen
De bewerkingen van een foto worden in Lightroom opgeslagen in de catalogus. Ik vergelijk deze catalogus vaak met een groot dik boek. Elke foto in de catalogus krijgt hierin zijn eigen pagina, waarin de informatie staat waar een foto is opgeslagen en welke bewerkingen er zijn toegepast op de foto. Alle handelingen/bewerkingen, zijn als het ware opgeslagen als soort van tekstbestand. Bewerk je een foto met ‘Belichting +0,50’ dan wordt dit opgeschreven op ‘de bladzijde’ van de betreffende foto.
Je hoeft dus niet op opslaan te drukken zoals in Photoshop om iets te bewaren. Elke handeling wordt in Lightroom automatisch opgeslagen in de catalogus. Ook als je het programma afsluit en weer opstart, kun je nog alle stappen die je hebt gedaan sinds het importeren van de foto, terugvinden in de geschiedenis.
Bij Photoshop is de geschiedenis van een bewerkte foto beperkt in een aantal stappen, welke ingesteld staat bij de voorkeuren van het programma. Nadat een foto is opgeslagen en het programma gesloten, raak je deze geschiedenis kwijt.
De bewerkingen in Lightroom zijn bovendien standaard non-destructief. Dat betekent dat een bewerking op de foto nooit het originele bestand overschrijft. De bewerking bestaat immers alleen maar in samenwerking met de Lightroom Catalogus, het ‘boek’ waar de bewerkingen in staan. Als de foto klaar is, kun je deze exporteren als een JPEG-bestand met een gewenste grootte en nieuwe bestandsnaamgeving. Het is niet mogelijk om per ongeluk je originele bestand te overschrijven!
In Photoshop kun je ook non-destructief werken, maar hiervoor moet je wel werken met aanpassingslagen en de foto opslaan als een PSD- of TIF-bestand. Sla je de foto op als JPEG-bestand, dan is het belangrijk dat je deze opslaat onder een andere naam. Ook moet je oppassen dat wanneer je een foto bijvoorbeeld hebt verkleind, dat je deze met ‘Opslaan als’ opslaat, zodat je niet het originele bestand hebt verkleind (en weer opnieuw zou moeten beginnen).
Meer dan alleen bewerken
Lightroom is niet alleen een bewerkingsprogramma, ook biedt dit programma je veel mogelijkheden voor het selecteren van je foto’s in de bibliotheek module met bijvoorbeeld vlaggen, het organiseren op basis van o.a. EXIF informatie, keywords of in de kaartmodule op basis van (eventueel later toegevoegde) GPS-informatie. Photoshop heeft geen uitgebreide, ingebouwde organisatie mogelijkheid, dit kan wel in het meegeleverde (aparte) programma Bridge.
Ook kun je in Lightroom een slideshow of een webgallery maken. Photoshop en Lightroom hebben beide een uitgebreide printmodule. Lightroom geeft je wel meer mogelijkheden om foto’s in een print te combineren en te werken met vaste templates. Daar staat tegenover dat Photoshop je ook de mogelijkheid geeft om meerdere foto’s te combineren tot één beeld, zoals bij een panoramafoto, HDR of een foto waarbij een element wordt toegevoegd. In Lightroom CC Classic heb je ook de opties om panorama’s en HDR foto’s te maken van je (RAW) foto’s! Deze optie zit niet in Lightroom CC 1.0.
Verschil in prijs
Enkele jaren geleden was er een enorm prijsverschil tussen Lightroom en Photoshop. Een licentie voor Lightroom kostte zo’n € 130, terwijl je voor Photoshop CS6 een bedrag van € 600 tot € 1000 moest neerleggen.
Gelukkig is dit niet meer het geval sinds Adobe in 2013 het Creative Cloud heeft geïntroduceerd. Hiermee huur je als het ware een licentie om één of meerdere programma’s van Adobe te kunnen gebruiken.
Photoshop en Lightroom zijn beiden goed betaalbaar geworden; voor nog geen 12,50 euro per maand werk je altijd met de nieuwste versies van deze twee programma’s. (Klik op de pagina op het tabje “Individuele gebruikers” voor het fotografieplan!) Dat is dus net iets meer dan 6 euro per programma per maand!
Er zijn nu drie goedkope abonnementen bij Adobe die zich speciaal richten op fotografen. In twee ervan zit ook Photoshop (het zogenaamde Fotografie-lidmaatschap), bij Lightroom CC-lidmaatschap zit alleen Lightroom. Het verschil tussen de Lightroom lidmaatschappen voor fotograferen leg ik uit in een ander artikel.
Bij het complete creative cloud abonnement zitten ook andere programma’s, zoals InDesign en Illustrator. Maar voor het merendeel van de (hobby)fotografen zal dit niet van meerwaarde zijn.
Losse licentie Lightroom: binnenkort niet meer mogelijk!
Lightroom 6 is overigens alleen nog in 2017 als losse licentie te koop. Er is geen Lightroom 7 gekomen die je los kunt aanschaffen. Nieuwe versies van Lightroom zijn nu altijd een abonnement. Wanneer je twijfelt tussen het aanschaffen van een licentie of Lightroom via een CC abonnement, dan vind je meer informatie in het artikel “Lightroom kopen of huren?“.
Photoshop of Lightroom: “Welk programma moet ik kiezen”?
Lightroom is aan te raden boven Photoshop voor 90-95% van de fotografen, amateur én professioneel.
Op basis van bovenstaand verhaal is mijn advies zonder twijfel om te starten met Lightroom. Het programma is sneller te leren en heeft meer mogelijkheden met het organiseren van alle foto’s. Voor de gemiddelde gebruikers (zelfs als deze professioneel fotograaf is) bevat het programma vaak meer dan voldoende bewerkingsmogelijkheden. Ben jij geen ‘gemiddelde’ gebruiker, bijvoorbeeld omdat je werkt als productfotograaf die foto’s vrijstaand moet maken (= met witte ruimte er om heen)? Of reclamefotograaf die beelden moet samenvoegen? Of een fashionfotograaf dat het model graag iets op poetst en enkele kilo’s lichter maakt? Dan zul je wel Photoshop nodig hebben.
Toch denk ik dat Lightroom ook voor deze doelgroep een goede basis is. Je kunt je standaard bewerkingen eerst uitvoeren in Lightroom en vanuit daar de foto laten openen in Photoshop. Je hoeft dan niet de functies te gaan zoeken die je ook in Lightroom kan gebruiken, maar hoeft je dan enkel te focussen op de functies die je niet met Lightroom kunt uitvoeren.
Werk je al lange tijd met Photoshop? Dan zal het je misschien enige tijd kosten om te wennen aan juist de nieuwe manier van werken in Lightroom. Na het verzorgen van tientallen workshops Lightroom weet ik echter dat (vrijwel) iedereen heel enthousiast wordt van de tijdbesparende functies, de organisatie mogelijkheid en het overzicht binnen Lightroom en dat het veel mensen de overstap van een workflow in Photoshop naar Lightroom om die reden ook maken!
8 dingen die ik anders zou doen als ik Adobe was
Ik hoop dat op basis van bovenstaand verhaal duidelijk is geworden dat ik gek ben op deze twee programma’s van Adobe. En dat ik, ook al heb ik een voorkeur voor Lightroom, echt niet zonder een van de twee zou kunnen.
De afgelopen jaren heeft Adobe ook steeds meer nieuwe functies geïntroduceerd en verbeteringen doorgevoerd. Aanvankelijk stond op mijn lijstje van aanbevelingen/aanpassingen met stip op nummer 1 het veranderen van de naam van Lightroom. Het programma had lange tijd als officiële naam “Adobe Photoshop Lightroom”. Verwarrend, want inmiddels weet jij ook dat Photoshop toch écht anders is dan Lightroom. Gelukkig zag Adobe dit uiteindelijk ook zelf in en heet het programma gewoon “Adobe Lightroom” sinds de introductie van Lightroom CC.
Toch ben ik eigenwijs genoeg om te denken dat ik het op een aantal punten beter weet dan Adobe. Nieuwsgierig wat mijn aanpassingen zouden zijn, als ik (de baas) van Adobe was? Je lees het in deze gratis PDF:
8 dingen die ik zou veranderen als ik Adobe was!
Meer over Lightroom.
Meer lezen over Lightroom? Bekijk dan de andere artikelen die ik eerder over dit onderwerp schreef.
Dit artikel is geupdate op 19 oktober 2017. Hierin zijn niet de verschillen opgenomen tussen Lightroom CC en Lightroom Classic CC. Dit artikel bevat affiliatelinks, maar dat is niet de reden dat dit artikel geschreven is. Lees hierover mer in mijn disclaimer.