Abstracte fotografie: 13 manieren/ technieken/ onderwerpen

Abstracte foto’s kun je overal maken. Maar wat kenmerkt een abstracte foto precies? Waar moet je op letten? En hoe maak je van een alledaagse omgeving een boeiend abstract beeld? In dit artikel ontdek je maar liefst 13 technieken/manieren om hier direct mee aan de slag te gaan. 

Wat is abstracte fotografie?

Bij een abstracte foto heb je op het eerste ogenblik waarschijnlijk geen idee waar je precies naar kijkt. En vaak weet je dat na drie keer kijken nog niet. In de foto draait het voornamelijk om de kleuren, vormen, lijnen, texturen en/of patronen. 

Het doel is bij abstracte fotografie ook niet om de realiteit zo natuurgetrouw mogelijk vast te leggen. Net zoals dat niet nodig is bij abstracte schilderijen of andere vormen van abstracte kunst. Sterker nog: het is vaak juist de bedoeling dat de kijker even moet puzzelen. Je maakt de foto meestal anders dan anders. Door verschillende technieken kun je van iets heel gewoons een bijzondere foto maken. Of van een lelijk voorwerp juist een mooi beeld.

Het gaat bij abstracte fotografie er dus niet om wát je exact fotografeert; het gaat om het eindresultaat. Je wilt dat de foto de kijker boeit en intrigeert, zelfs (of juist) als de persoon niet weet wat er op de foto staat. Wat daarbij zo fijn is: je hoeft er niet speciaal voor ergens naar toe. Abstracte foto’s kun je overal maken, zolang je goed om je heen kijkt en de mogelijkheden ziet.

In dit artikel geef ik je daarom 13 manieren, technieken en onderwerpen voor het maken van boeiende, abstracte foto’s. 

1. (Extreme) close-up

De makkelijkste manier om een foto abstract te maken, is met een (extreme) close-up. Je zoomt daarbij zoveel in dat het beeld de context verliest, en vergroot juist details. Hierdoor wordt vaak onduidelijk wat het gefotografeerde onderwerp is. Het is de kunst van het weglaten in het extreme doorvoeren.

Voor het maken van een close-up heb je verschillende mogelijkheden, afhankelijk van hoe groot het object of onderwerp is. Bij iets groots kun je meestal een telelens gebruiken. Maar wil je voor de close-upfoto liever dichtbij komen? Dan is een macrolens een goede optie. Of fotografeer je met je smartphone; daarmee kun je vaak ook dichtbij het onderwerp scherpstellen. 

Maar wat fotografeer je dan precies om een abstracte foto te maken? Nou… van alles. Van keukengerei tot gebouwen, van doorgesneden fruit tot zeelandschappen, van details van voertuigen tot de systeemplafonds op het vliegveld. You name it!

In dit artikel staan dan ook een hoop foto’s waarbij er (veel) ingezoomd is of van (zeer) dichtbij gefotografeerd is. Sommige onderwerpen lenen zich uitzonderlijk goed voor abstracte fotografie, dus die licht ik hieronder ook nog uit.

2. Verweerde en doorleefde oppervlakken

Afgebladderde verf, een met mos en algen begroeid muurtje, een roestige plaat, oud hout. Dit soort verweerde en doorleefde oppervlakken zijn een geweldige inspiratiebron voor abstracte foto’s. Zoom er op in en isoleer een deel van het oppervlak wat volgens jou een interessant beeld oplevert. De vormen, kleuren en lijnen krijgen de hoofdrol. 

Wees ook niet bang om zo’n oppervlak op andere momenten te fotograferen. Met ander licht, of na een regenbui, kan hetzelfde oppervlak een heel andere foto opleveren.

 

 

3. Texturen en patronen in de natuur

Of je nu in je achtertuin staat of in een natuurgebied, overal vind je fascinerende patronen en structuren die perfect geschikt zijn voor abstracte fotografie.

Voor de patronen in de natuur let je trouwens niet enkel op kleine oppervlakken. Als je vanuit een hoog standpunt omlaag fotografeert (denk aan een uitzichtpunt, of met een drone) kun je ook bijzondere grote patronen in het landschap vastleggen. 

4. Onscherpte door ‘verkeerde focus’

Bij abstracte fotografie mag je vergeten wat je hebt geleerd over scherpe foto’s maken. Juist omdat de kijker niet hoeft te zien wat je precies fotografeert, geeft dit je de mogelijkheid om te spelen met de onscherpte. 

En ik weet dat het tegenstrijdig klinkt, maar sommige onderwerpen worden juist interessanter als ze niet scherp zijn. Dus schakel van de autofocus over naar de manuele focus en draai aan de focusring om te zien hoe lijnen en kleuren in elkaar overlopen. Of je krijgt zo misschien wel interessante bokehbollen als je met een groot diafragma fotografeert.

5. Bewegingsonscherpte / ICM

Een andere vorm van onscherpte krijg je met bewegingsonscherpte. Je kiest hiervoor een wat langere sluitertijd (bijvoorbeeld 1/4 of 1/2 seconden) en beweegt de camera bewust terwijl je de foto maakt. Deze techniek heet Intentional Camera Movement. Afgekort: ICM. Door de beweging en onscherpte ontstaan er vaak nieuwe lijnen of vormen. 

Maar let wel op: niet iedere bewogen foto levert ook een geslaagde abstracte foto op. Het toverwoord is het bewust bewegen van de camera; de juiste richting op en met de juiste snelheid. De I van Intentional dus. Natuurlijk mag je hierbij experimenteren (vaak ook nodig), maar probeer vervolgens de beweging te perfectioneren voor het optimale resultaat.

Een belangrijke tip als je aan de slag gaat met ICM: maak veel foto’s. Zelfs als je jouw camera tien keer op dezelfde manier beweegt, krijg je waarschijnlijk toch net een iets ander resultaat. En dat kleine verschil kan weer het verschil zijn tussen een mislukte foto en een boeiend abstract beeld.

 

 

 

6. Meervoudige belichting

Onderstaande foto is een combinatie van patronen in de natuur (tip 3), onscherpte door verkeerde focus (4) en dan ook nog eens een dubbele of meervoudige belichting. De foto van de zonsondergang krijgt zo een abstract karakter. (Meer leren over een meervoudige belichting? Daarover lees je in mijn boek Iedereen FotoSMART)

7. Reflecties

Reflecties en water bieden eindeloze mogelijkheden voor abstracte fotografie. Het mooie is: reflecties zijn overal te vinden. In een regenplas, in het raam, een oppervlak met een dun laagje water erop, of de lak van je auto. 

Fotografeer je een reflectie bij stromend water, dan verandert deze ook nog eens continu door de beweging. En zelfs bij een stilstaande (statische) reflectie heb je veel mogelijkheden door te spelen met licht en je eigen standpunt te veranderen. (Lees verder voor meer tips voor het fotograferen van reflecties)

8. Licht, schaduw & water

Een fijne combinatie: licht, schaduw en water. Niet vanwege de reflecties dit keer, maar van de patronen die op de bodem ontstaan. Denk maar even aan de patronen die je op een zomerse dag op de tegels van een buitenzwembad ziet. Iedere keer weer anders. Door hierop in te zoomen, maak je een foto die zeer waarschijnlijk abstract overkomt. 

9. Door glas of doorzichtig materiaal fotograferen

Kijk eens wat er gebeurt als je door (plexi)glas of een ander doorzichtig materiaal fotografeert. Vooral bij gebogen glas en glas met een textuur, creëer je zo vervormingen en abstracties die je niet snel bereikt als je ‘gewoon’ fotografeert. Een paar ideeën en onderwerpen: wijnglazen of waterglazen, vazen in verschillende vormen, plexiglas (eventueel gekrast) of een beslagen douchewand.

Experimenteer hierbij uitgebreid met de afstand tussen de camera en het glazen oppervlak, en probeer vooral ook verschillende hoeken uit. Daarnaast kun je ook waterdruppels, condens of iets vettigs (zoals vaseline) op het glas aanbrengen om de vervreemding nog sterker te maken. 

 

 

 

10. Lens ‘vies’ maken

In plaats van dat je door niet-helder glas fotografeert, kun je natuurlijk ook de lens van je camera schmutzig maken. Misschien heb je dit weleens gehad met je smartphone: vette vingers geven de foto een onscherpte, maar kunnen ook de lijnen van het licht veranderen. Als je de lens wilt invetten met vaseline of zonnebrand erop wil smeren, dan is mijn tip om dit op het UV-filter te doen. En dus niet met de voorkant van het objectief zelf. Zo hoef je niet bang te zijn dat je de voorkant van de lens beschadigd of later weer lastig schoon krijgt. Maak de lens eerst een klein beetje vies en bouw dit zo nodig op. 

11. Speciale lens

Voor abstracte fotografie heb je echt geen speciaal objectief nodig: met iedere lens kun je er mee aan de slag! Maar… sommige objectieven helpen wel bij het creëren van unieke effecten. Een Lensbaby is hiervan een voorbeeld. Je verandert bij deze lens de positie en oriëntatie van het scherptedieptegebied, wat ook weer invloed heeft op de vorm van de bokehbollen.

Eerder noemde ik al een macrolens; die helpt je om extreme close-ups te maken. Maar ook vintage-objectieven kunnen karakteristieke lensfouten (vervorming, lensflare) hebben die de foto’s meer abstract maken.

12. Op z’n kop

Omdat het bij abstracte fotografie niet gaat om een realistische weergave van de werkelijkheid, hoeft de foto ook niet altijd ‘rechtop’ te staan. Kijk… een portret of landschapsfoto ziet er gewoonlijk heel gek uit als je deze omdraait. Maar bij abstracte fotografie kan het kantelen van de foto (90 of 180 graden) juist een manier zijn om de abstractie te versterken, als het beeld al redelijk abstract is. Snap je ‘m? :) 

Waarom werkt dit zo goed? Ons brein is getraind om bekende vormen en patronen te herkennen. Als een foto ‘rechtop’ staat, probeert je brein automatisch te herkennen wat je met je ogen ziet. Maar zet je de foto op z’n kant of ondersteboven, dan wordt het voor onze hersenen lastiger om de elementen te herkennen. En dát is precies wat je wilt bij abstracte fotografie!

13. Fotobewerking

Als laatste kun je de foto natuurlijk nog abstracter maken met specifieke fotobewerkingen. Gebruik bijvoorbeeld het Gaussiaans filter om de foto (deels) wazig te maken, of vervaag het met digitale bewegingsonscherpte. Misschien werkt het wel goed om dezelfde foto als meerdere lagen gedraaid/gespiegeld over elkaar te leggen. Voeg eventueel texturen toe of speel met de kleuren en helderheid. De mogelijkheden zijn eindeloos.

Verwacht alleen ook hier niet dat iedere bewerking de foto meteen ‘goed’ abstract maakt. Begin met een sterke basisfoto en maak vervolgens bewuste keuzes in het effect. Probeer te werken vanuit jouw visie (wat wil je overbrengen?), in plaats van met trial and error ieder mogelijk effect aan te klikken.