Bokeh is een belangrijk begrip in de fotografie. Misschien heb je er wel eens over gelezen of gehoord. Maar wat is bokeh precies? En hoe krijg je het effect van bokeh bollen in je foto’s? En wat hebben bokeh en scherptediepte met elkaar te maken. Je lees het in dit artikel.
Wat is bokeh?
Bokeh gaat over de onscherp delen in een foto. De term bokeh is afgeleid van het Japanse woord ‘boke’ dat ‘onscherpte’ betekent. De -h werd achter boke geplaatst door fotograaf Mike Johnston om te zorgen dat Engelstaligen het woord goed uitspraken. Je spreekt het dus uit als bokè, en niet als boké.
Onscherpte en een wazige achtergrond in de foto krijg je wanneer je deze maakt met weinig scherptediepte. Met bokeh wordt ook de kwaliteit van de onscherpe delen beoordeeld. Het is natuurlijk altijd een kwestie van smaak, maar over het algemeen wordt een rustige bokeh meer gewaardeerd dan een onrustige bokeh.
Met een rustige bokeh wordt meer vaagheid bedoeld; kleuren en vormen lopen mooi in elkaar over. Bij een onrustige bokeh is een deel van de foto wel wazig, maar trekt deze nog teveel de aandacht af van het onderwerp door bepaalde elementen.
Links is de wazige achtergrond nog vrij druk, rechts is de bokeh al een stuk rustiger
Een rustige bokeh betekent dat kleuren en vormen mooi vaag zijn en rustig in elkaar overlopen.
Bokeh effect in foto’s
Bij bokeh gaat het niet alleen maar om de wazige achtergrond. Als er over bokeh gesproken wordt gaat vaak over het bokeh effect waarbij lichtpuntjes buiten het scherptedieptegebied veranderen in ronde, zachte bollen. Hoewel dit vaak een stukje ‘drukker’ is in de foto, houd ik er wel erg van. Ik vind het de foto vaak iets magisch geven.
Om het bokeh effect in de foto te krijgen, moet je bij het fotograferen voldoen aan de volgende punten;
1. Fotografeer met weinig scherptediepte
Een kleine scherptediepte is belangrijk om het bokeh effect in de foto te krijgen. Hoe groter o.a. het diafragma, hoe waziger de achtergrond, hoe eerder deze lichtpuntjes een soort lichtgevende cirkels zullen worden. Daarbij geldt dat hoe verder de lichtjes van het scherpstelpunt staan, deze steeds groter worden. Een 50mm 1.8 lens heeft een groot diafragma, wat mogelijk maakt om mooie ronde bokeh bollen te fotograferen. Hoe groter het diafragma, des te ronder de bollen worden.
Maar ook de hoeveelheid dat je ingezoomd bent heeft invloed op het bokeh effect. Lees het gratis eBook ‘Alles over scherptediepte’ om precies te weten welke factoren op welke manier de scherptediepte beïnvloeden.
Hoe verder de druppels van het scherpstelpunt (en dus buiten het scherptedieptegebied), des te groter de bokehbollen werden.
2. Ga op zoek naar ‘lichtpuntjes’
Voor het bokeh effect in de foto heb je iets van lichtpuntjes nodig.Zonder lichtpuntjes krijg je wel een mooie egale bokeh, maar niet het bokeh effect met de bokeh bollen. Zo’n lichtpuntje mag niet te groot zijn, anders werkt het niet. Het lichtpuntje kan wel van alles zijn; lantaarnpalen in de verte, lampjes van de kerstboom, licht dat door de bladeren van de bomen valt, etc. Een lichtpuntje voor het bokeh effect kan ook ontstaan door iets wat het licht reflecteert. Denk aan metaal, glas of waterdruppels.
Het bokeh effect kun je ook krijgen door metaal dat licht reflecteert, zoals hier het geval is bij de fietsen
De lichtpuntjes in het glas van deze kroonluchter zorgden voor het bokeh effect
Het bokeh effect komt door een boog van gekleurde lichtjes
3. Werk met de juiste lichtrichting voor bokeh bollen
Als een lichtpuntje zelf licht geeft richting de camera, dan kun je vanuit alle posities fotograferen. Is het een punt dat licht reflecteert, zoals waterdruppels, dan is het wel belangrijk dat het licht de juiste richting heeft. Hieronder zie je twee foto’s gemaakt van een stel kiezelsteentjes, gefotografeerd bij zonsopkomst. Bij de eerste foto werd er met het licht mee gefotografeert, bij de tweede foto was er tegenlicht. Het tegenlicht zorgde dat de druppels op de keuzelstenen in de buurt een gaaf bokeh bollen effect creëerden.
Er werd gefotografeerd met tegenlicht. Waterduppels op de kiezelsteentjes zorgen voor een mooi bokeh effect
De lichtrichting is heel erg belangrijk voor het creëren van het bokeh effect met duidelijke bollen. In deze foto zie je ook wel bokeh, maar door de andere richting van het licht is dit een stuk ‘zachter’.
In de middag probeerde ik eenzelfde effect te creëren. De zon stond nu hoger aan de hemel en je ziet daardoor ook duidelijk verschil in de foto door de andere lichtrichting.
Op hetzelfde strand fotografeerde ik opnieuw de kiezelsteentjes, nu in de middag. Het bokeh effect was opnieuw heel anders door de andere richting van het licht.
4. Het juiste standpunt kiezen
Wanneer je de lichtpuntjes heb gevonden op de achtergrond en de juiste richting van het licht hebt kent, ga dan op zoek naar het juiste standpunt. Het is het standpunt die bepaalt of het onderwerp dat je wilt fotograferen en de lichtpuntjes op de achtergrond ook op hetzelfde beeld vastgelegd worden.
Door het standpunt heel specifiek te kiezen kon er creatief gespeeld worden met het bokeh effect in de foto!
Het bokeh effect zorgt voor een extra sprankelende portretfoto
Bokeh figuurtjes maken
Naast het bokeh effect met de rondjes kun je ook aan de slag met bokeh figuurtjes. Hiervoor heb je wel een speciale kartonnen houder nodig voor op je objectief. Je knutselt deze gemakkelijk zelf. Lees de hele Do It Yourself Bokeh Kit handleiding of download de gratis templates hiervoor om direct hiermee aan de slag te gaan!
Bokeh figuurtjes
Hi,
Ik heb een Nikon Coolpix, kan je daar ook Bokeh mee creëren?
Ja, al is het wel wat lastiger omdat je met die lens minder snel weinig scheprtediepte hebt.
Hallo Laura
ik heb een Nikon Camera D3100 met een Tamron 18-270mm F3.5-6.3 Di II VC PZD.
Nou is mij vraag kan ik er ook macro foto’s mee maken, dat ik er ook zo mooie wazige achtergrond kan krijgen.
Groetjes uit Geleen Limburg.
Har Bosch.
Hoi Har,
Ja met deze lens kun je foto’s maken met een wazige achtergrond. Maar een echte macrolens is het niet. Je kunt namelijk niet heel dicht bij kleine objecten scherpstellen. Laat je bij een goede fotowinkel gerust meer informeren.
Je zou een speciale ring kunnen aanschaffen waarmee je je lens achterstevoren op je body kunt plaatsen en er macro fotos mee kunt maken.
Dit nieuwe begrip “bokeh” vind ik op zijn zachtst gezegd vreemd.
Wij hadden daar vroeger een heel goede Nederlandse uitdrukking voor: Beeldvoordracht. Fraaie beeldvoordracht, lelijke beeldvoordracht, enz. En dan betrof het inderdaad de vorm van de onscherpte in de achtergrond. Die kon zacht zijn, of hard, of hoekig, noem maar op. Zie pagina 99 van mijn boek.
Rudolf Smit’, auteur van Het Objectievenboek, uiygave Focus Elsevier, 1973-1978 (twee drukken). Hier en daar nog wel te krijgen.
Volgens mij is het begrip niet nieuw Rudolf. In de tweede druk van je boek staat – naar wat ik heb begrepen – ook al iets over ‘bookeh’. ;) Die tweede druk van jouw boek is bijna 10 jaar ouder dan dat ik ben. Dat is dus niet nieuw ;)
Hoe kom ik aan het gratis ebook over bokeh?
Meld je hiervoor aan voor de nieuwsbrief. Je krijgt per mail dan de downloadlink. Als je al aangemeld bent voor de nieuwsbrief, lees dan de help pagina.