Wat is diafragma? Het diafragma is de licht-opening van je lens. Deze opening bepaalt hoeveel licht er door de lens op de sensor van je camera valt. In dit artikel lees je over de diafragma getallen, het instellen van het diafragma en de invloed op de scherptediepte.
Deze lens-opening van het objectief kan wisselen in grootte en is in feite te vergelijken met het pupil van je oog. Wanneer je op een zomerse dag buiten in de zon staan heb je kleine pupillen. Hierdoor wordt ervoor gezorgd dat het licht niet te fel is om naar te kijken. Is het buiten donker, dan worden je pupillen groter. Je ogen zorgen er zo voor dat je ook bij weinig licht toch goed kunt zien. Het diafragma is net zo.
Diafragma-getallen
Het diafragma is dus net als je pupil een opening van een bepaalde grootte waar licht doorheen valt.
De maat (grootte) van het diafragma wordt weergegeven met een getal.
Een groot diafragma is een grote opening. Hierbij hoort een laag getal.
Een klein diafragma is een kleine opening. Hierbij hoort een hoog getal.

Diafragma-getallen. Van een groot diafragma (f/1.4) tot een klein diafragma (f/32). © Vink Academy
Best verwarrend, toch?
Je ziet dat er hier iets verwarrends gebeurd, het lijkt alsof het getal niet klopt bij het formaat. Dit komt omdat het eigenlijk een breuk is.
Vergelijk het met een voetbal, een tennisbal en een golf bal. Ik kan de diameter opmeten in centimeters om deze een maat te geven. Een voetbal heeft bijvoorbeeld een diameter van 22cm. Hoe kleiner de bal is, hoe kleiner de diameter, en des te lager dit getal dan is.
Maar bij het diafragma is het dus juist omgekeerd: een kleiner diafragma wordt juist aangegeven met een hoger getal!

De diafragmagetallen ‘voelen’ een beetje raar. Bij een bal heeft een groter formaat ook een hoger getal. Maar bij het diafragma is heeft een groter diafragma juist een lager getal.
Als je niet meer weet hoe het zit met het diafragma; denk dan aan het volgende:
Een bal en een diafragma hebben tegenovergestelde maten:
Hoe kleiner de bal, hoe kleiner de maat in getallen.
Hoe kleiner het diafragma, hoe hoger de maat in getallen.

Zo ziet het diafragma er in de lens uit.
Waar gebruik je het diafragma voor?
Bij iedere foto die je maakt, heeft de camera een bepaalde lensopening. Misschien heb je daar geen idee van, omdat je fotografeert in de automatische stand. Of omdat je fotografeert met een compactcamera. Maar ook daar is er altijd sprake van een bepaald diafragma. Toch is het beter om het diafragma zelf te kiezen, want het diafragma heeft het een belangrijke invloed op scherptediepte.
Diafragma & scherptediepte
Diafragma is één van de factoren die van belang zijn voor de scherptediepte in een foto. Scherptediepte is, zoals de naam het zegt, de diepte in de foto dat scherp is. Een foto met veel scherptediepte heeft zowel de onderwerpen op de voorgrond als de achtergrond scherp weergegeven. Een foto met weinig scherptediepte heeft een gebied dat scherp is, daarvoor en daarachter is de foto wazig. Je ziet dit vaak duidelijk als de achtergrond wazig is in de foto.
Om je te laten zien wat de invloed van het diafragma is, zie je hieronder twee foto’s. Bij beiden is er scherpgesteld op het oog van het blauwe badeendje. Bij de bovenste foto zijn de andere badeendjes vaag, maar bij de foto eronder zijn ook de andere badeendjes scherp.

Een groot diafragma geeft weinig scherptediepte. Alleen het blauwe badeendje is scherp.

Een klein diafragma geeft meer scherptediepte: alle badeendjes zijn scherp, net als de achtergrond.
Een groot diafragma zorgt voor weinig scherptediepte.
Een klein diafragma zorgt voor veel scherptediepte.
Welk diafragma kiezen?
Hieronder staan een aantal voorbeelden van foto’s met weinig of veel scherptediepte en het diafragma dat daarbij gekozen is.
Diafragma bij portretfotografie
Bij portretfotografie stel je vaak een groot diafragma in (laag getal), zodat de achtergrond onscherp wordt en de aandacht goed naar de persoon gaat. Je aandacht wordt niet afgeleid door de achtergrond.

Door het grote diafragma (f/4) is de achtergrond onscherp.

Door het grote diafragma is de voorkant van de paraplu en de achterkant alweer onscherp. De aandacht gaat daarom naar het gezicht van het meisje.

Fotografeer je huisdieren ook met een groot diafragma voor een wazige achtergrond. Bij deze foto was het diafragma f/2.8.
Diafragma bij landschapsfotografie
Bij landschappen wil je meestal dat zowel de voorgrond als de achtergrond scherp in beeld is. Je kiest daarom een kleiner diafragma, zoals f/11.

Diafragma bij landschapsfotografie: door het kleine diafragma (f/11) is zowel de voorgrond als de bergen op de achtergrond scherp.

Ook bij deze foto in de stad is de scherptediepte groot door het kleine diafragma. Alles is scherp.
Wil je precies weten welke instellingen je nodig hebt in welke situatie? Dat leer je in de online fotografie cursus “Nooit Meer Op De Automatische Stand Fotograferen”.
Hoi laura in ben blij met jou informatie ik begin dingen zo al de diafragma te begrijpen .en het is me zelfs al gelukt ,eenfijne zeer goede uit leg dank je wel
Laura ik begrijp het gebruik van diafragma door de nieuwsbrief al een poosje maar heb toch een vraag. Bij het fotograferen van een vallei zit ik met het probleem dat het erg vlak lijkt op de foto. Terwijl het in werkelijkheid op het zicht veel diepte laat zien. Ik kan je geen voorbeeld sturen omdat er tussen de duizende foto’s enkele tussen zitten. Kan dit ook gedaan worden met het diafragma.
Groeten Koos
Diepte krijg je niet alleen in de foto met scherptediepte. Ook licht en de compositie spelen een rol. In mijn boek Reisfotografie ga ik daar wat dieper op in.
Ik heb al veel artikelen van je gelezen. Allemaal duidelijke uitleg. Bravo hiervoor. Toch blijf ik met een vraag zitten. Mijn camera heeft een diafragma van F3,5 tot F22. Mijn groothoeklens heeft een diafragma van F3,5. Heeft het dan zin om bij het fotograferen het diafragma bv.op F18 te zetten?? Ik kan dit vlgs mij nergens in je artikelen lezen. Bij voorbaat hartelijk dank voor je antwoord.
Hoi Jack, als je meer wilt leren over de instellingen en waarom je wel/niet voor F18 moet kiezen; dat leer je allemaal in m’n online fotocursus.
Dit is de reden waarom fotografie in NL/BE taal is onduidelijk en verwarrend. Jullie gebruikte zoveel “algemene worden en plattelandse gebaar.
Fotografie is niet alleen een kunst maar ook een wetenschappelijke gedoe.
“Voelen” een beetje raar. Goed God zo dom.
Die F betekent focus. Hoe kleiner die diafragma zijn hoe groter de kracht van inzoomen nodig is om te compenseren voor een voldoende beeld te hebben.
Hoe jullie dat uitleggen zijn zo verwarrend en niet toe behoort naar de wetenschappelijke praktijk.
Als je me wilt verbeteren, moet je het wel goed doen hoor. Die f betekent helemaal geen focus maar focal length. Gelukkig zijn er een heleboel mensen die mijn niet-wetenschappelijke uitleg juist waarderen :)
vind het reuze interessant te lezen over diafragma.
jij hebt het steeds over klein diafragma hoog getal dus f32, maar mijn toestel
gaat niet verder dan f8.
het resultaat zal dus anders zijn dan met f32?????? ik kan dat niet opvangen?
Als je een compactcamera hebt kan het kloppen dat je camera maar tot f/8 gaat. Het verschilt per lens/type camera wat het kleinste diafragma is.
Hallo Laura,
Ik ben sinds een paar weken ook gestart met een cursus, maar betrap mezelf erop dat ik hier kom zoeken achter een duidelijke uitleg.
Proficiat…ik ben ook een (belgische) fan !
Grts Inge
Hallo Laura,
Wist al redelijk goed met diafragma om te gaan, maar jouw uiteenzetting geeft een klare kijk op een toch al niet te onderschatten onderwerp voor veel amateurfotografen.
Dank om je deskundige uitleg!
Hele mooie uitleg ben blij dat ik deze site gevonden heb en dan nog mobiel zal zeker op de pc nog eens zien
Vele dank grtjs Tuggy …. ;-)
Ik ben zo blij dat een vriend mij naar jouw site verwees. Je geeft heel heldere uitleg over die ingewikkelde onderwerpen
Hoi Laura,
Goeie uitleg,
Ik begin het steeds meer te begrijpen
Groetjes, Louis
Ruud,
Eindelijk een eenvoudige uitleg. Bedankt
Peter
Dank voor de super duidelijke uitleg.
in feite is het zo, het gaat niet om de opening, maar om hoever het diafragma dicht gaat
Bedankt voor de eenvoudige en duidelijke uitleg.
heel verstaanbaar uitgelegd
nu nog veel oefenen
bedankt
mooi en duidelijk artikel .nu in praktijk uitproberen en het onder de knie krijgen .grtjs Marc
Dit is heel duidelijk uitgelegd.
Bedankt,
Cois
Proficiat,is zeer goed uitgelegd,zelfs in België heb je fans !
was heel duidelijk bedankt.
De uitleg is duidelijk het verheugd mij dat er eindelijk iets is wat makkelijker te begrijpen is!
bedankt, ik vindt het uitleg super duidelijk!!
Ik heb me net aangemeld voor de nieuwsbrief van de “Vink Academy” fotografie lessen van Laura Vink. Zo kan ik de theorie weer wat opvijzelen, hoop ik……….
Je uitleg is duidelijk, evenals het E-boek.
Ik heb nog een vuistregel die m.n. voor beginners goed werkt:
Klein diafragmagetal is kleine scherptediepte,
Groot diafragmagetal is grote scherptediepte.
Nog de beste wensen voor 2013.
René.
Omdat ik al een tijdje lid ben kan ik het e-book scherpte-diepte niet downloaden.
Voor problemen met het downloaden van het eBook verwijs ik je graag naar deze pagina Connie.
Eindelijk in mijn taal…
Via via aan je website gekomen en wat ben ik er blij mee. Heel duidelijk beschreven! Prachtige foto’s en leuke workshops.
Mooi duidelijk verhaal. Begin het eindelijk te begrijpen!
Hoi Laura,
Wat beschrijf je dit goed! Een hele heldere uitleg over een toch wel ingewikkeld onderwerp. Thanx!
Groetjes, Angelique