Wat is diafragma?

Wat is diafragma? Het diafragma is de licht-opening van je lens. Deze opening bepaalt hoeveel licht er door de lens op de sensor van je camera valt. In dit artikel lees je over de diafragma getallen, het instellen van het diafragma en de invloed op de scherptediepte.

Deze lens-opening van het objectief kan wisselen in grootte en is in feite te vergelijken met het pupil van je oog. Wanneer je op een zomerse dag buiten in de zon staan heb je kleine pupillen. Hierdoor wordt ervoor gezorgd dat het licht niet te fel is om naar te kijken. Is het buiten donker, dan worden je pupillen groter. Je ogen zorgen er zo voor dat je ook bij weinig licht toch goed kunt zien. Het diafragma is net zo.

Diafragma-getallen

Het diafragma is dus net als je pupil een opening van een bepaalde grootte waar licht doorheen valt.
De maat (grootte) van het diafragma wordt weergegeven met een getal.

Een groot diafragma is een grote opening. Hierbij hoort een laag getal.
Een klein diafragma is een kleine opening. Hierbij hoort een hoog getal.

Diafragma-getallen. Van een groot diafragma (f/1.4) tot een klein diafragma (f/32). © Vink Academy

Best verwarrend, toch?

Je ziet dat er hier iets verwarrends gebeurd, het lijkt alsof het getal niet klopt bij het formaat. Dit komt omdat het eigenlijk een breuk is.
Vergelijk het met een voetbal, een tennisbal en een golf bal. Ik kan de diameter opmeten in centimeters om deze een maat te geven. Een voetbal heeft bijvoorbeeld een diameter van 22cm. Hoe kleiner de bal is, hoe kleiner de diameter, en des te lager dit getal dan is.

Maar bij het diafragma is het dus juist omgekeerd: een kleiner diafragma wordt juist aangegeven met een hoger getal!

De diafragmagetallen ‘voelen’ een beetje raar. Bij een bal heeft een groter formaat ook een hoger getal. Maar bij het diafragma is heeft een groter diafragma juist een lager getal.

Als je niet meer weet hoe het zit met het diafragma; denk dan aan het volgende:

Een bal en een diafragma hebben tegenovergestelde maten:
Hoe kleiner de bal, hoe kleiner de maat in getallen.
Hoe kleiner het diafragma, hoe hoger de maat in getallen.

Zo ziet het diafragma er in de lens uit.

Waar gebruik je het diafragma voor?

Bij iedere foto die je maakt, heeft de camera een bepaalde lensopening. Misschien heb je daar geen idee van, omdat je fotografeert in de automatische stand. Of omdat je fotografeert met een compactcamera. Maar ook daar is er altijd sprake van een bepaald diafragma. Toch is het beter om het diafragma zelf te kiezen, want het diafragma heeft het een belangrijke invloed op scherptediepte.

Diafragma & scherptediepte

Diafragma is één van de factoren die van belang zijn voor de scherptediepte in een foto. Scherptediepte is, zoals de naam het zegt, de diepte in de foto dat scherp is. Een foto met veel scherptediepte heeft zowel de onderwerpen op de voorgrond als de achtergrond scherp weergegeven. Een foto met weinig scherptediepte heeft een gebied dat scherp is, daarvoor en daarachter is de foto wazig. Je ziet dit vaak duidelijk als de achtergrond wazig is in de foto.

Om je te laten zien wat de invloed van het diafragma is, zie je hieronder twee foto’s. Bij beiden is er scherpgesteld op het oog van het blauwe badeendje. Bij de bovenste foto zijn de andere badeendjes vaag, maar bij de foto eronder zijn ook de andere badeendjes scherp.

Een groot diafragma geeft weinig scherptediepte. Alleen het blauwe badeendje is scherp.

Een klein diafragma geeft meer scherptediepte: alle badeendjes zijn scherp, net als de achtergrond.

Een groot diafragma zorgt voor weinig scherptediepte.
Een klein diafragma zorgt voor veel scherptediepte.

Welk diafragma kiezen?

Hieronder staan een aantal voorbeelden van foto’s met weinig of veel scherptediepte en het diafragma dat daarbij gekozen is.

Diafragma bij portretfotografie

Bij portretfotografie stel je vaak een groot diafragma in (laag getal), zodat de achtergrond onscherp wordt en de aandacht goed naar de persoon gaat. Je aandacht wordt niet afgeleid door de achtergrond.

Door het grote diafragma (f/4) is de achtergrond onscherp.

Door het grote diafragma is de voorkant van de paraplu en de achterkant alweer onscherp. De aandacht gaat daarom naar het gezicht van het meisje.

Fotografeer je huisdieren ook met een groot diafragma voor een wazige achtergrond. Bij deze foto was het diafragma f/2.8.

Diafragma bij landschapsfotografie

Bij landschappen wil je meestal dat zowel de voorgrond als de achtergrond scherp in beeld is. Je kiest daarom een kleiner diafragma, zoals f/11.

Diafragma bij landschapsfotografie: door het kleine diafragma (f/11) is zowel de voorgrond als de bergen op de achtergrond scherp.

Ook bij deze foto in de stad is de scherptediepte groot door het kleine diafragma. Alles is scherp.

Wil je precies weten welke instellingen je nodig hebt in welke situatie? Dat leer je in de online fotografie cursus “Nooit Meer Op De Automatische Stand Fotograferen”.