Fotografietips voor lichtfestivals (zoals GLOW Eindhoven & Amsterdam Light Festival)

Iedere winter zijn er diverse fotogenieke lichtfestivals in het land. De bekendste daarvan zijn het GLOW Festival Eindhoven en het Amsterdam Light Festival: allebei bestaat ze al meer dan tien jaar. Tijdens een lichtfestivals zijn vele lichtkunstwerken en installaties te bewonderen én te fotograferen. In dit artikel geef ik je tips hoe je deze goed en scherp in beeld brengt, maar ook hoe je creatieve foto’s maakt van de lichtkunstwerken.

De tips in dit artikel zijn als het ware als volgt onder te verdelen:

• Specifieke tips voor het fotograferen van lichtkunstwerken. (Lees ook het artikel met algemene tips om ’s avonds en ’s nachts in de stad te fotograferen. Daar staan nog een aantal handige tips die ik hier niet bespreek)
• Tips voor het maken van creatieve en originele foto’s tijdens een lichtfestival. Want hoe onderscheid jij je tussen de duizenden andere fotografen die hetzelfde evenement bezoeken?
• Tips voor het bezoeken van een lichtfestival. Ik heb een aantal tips die niet zozeer over het fotograferen zelf gaan, maar waarvan ik wel denk dat ze belangrijk zijn!

Het lichtfestival GLOW heb ik regelmatig bezocht; ik heb een aantal jaren in Eindhoven gewoond. Voor dit artikel ben ik daarom mijn archief ingedoken en heb ik GLOW-foto’s van de voorgaande edities verzameld. Maar natuurljk zijn de tips ook toepasbaar bij de andere lichtfestivals in Nederland en in het buitenland.

Agenda Lichtfestivals winter 2024-2025

Hieronder staat de agenda voor de lichtfestivals in de winter van 2024-2025. Een deel van deze lichtfestivals is gratis te bezoeken, voor andere heb je een kaartje nodig. Klik op de naam van het lichtfestival om de website te bezoeken. (Onderstaande agenda is in oktober 2024 bijgewerkt.)

• Lichtfestival Kasteeltuinen Arcen 18 oktober tot en met 3 november 2024
• Alkmaar Light Festival 31 oktober tot en met 2 november 2024
• Allominous Lichtfestival Almere 25 oktober tot en met 3 november 2024
• Uitgelicht bij Nederlands Openluchtmuseum Arnhem: 18 oktober tot en met 3 november 2024
• De Grote Schijn in Rotterdam: 24 oktober tot en met 10 november 2024
• Light Nights in Ouwehands Dierenpark: diverse data tussen 27 oktober 2024 en 1 maart 2025
• Luna Festival Leeuwarden 26 januari tot en met 11 februari 2024
• GLOW Eindhoven 9 tot en met 16 november 2024
• GLOW in de regio: Best, Oirschot, Helmond 9 tot en me 16 november 2024
• Amsterdam Light Festival 28 november 2024 tot en met 19 januari 2025
• Lumineuze Nachten bij Kasteel de Haar 20 december 2024 tot en met 5 januari 2025

Buitenlandse lichtfestivals

• Festival of Lights Belijn 4 tot en met 13 oktober 2024
• Signal Festival Praag 16 tot en met 19 oktober 2024
• Grote Schijn Antwerpen: 24 oktober tot en met 17 november 2024
• Wintergloed Brugge: 22 november 2024 tot en met 5 januari 2025
• Fête des Lumières Lyon 5 tot en met 8 december 2024
• Bright Festival Brussel: 13 tot en met 16 februari 2025
• Lichtfestival Gent pas in 2027 weer

Goed, klaar voor de tips? Hier komen ze!

1. Vergeet je statief niet

Het is natuurlijk geen toeval dat lichtfestivals in de winter georganiseerd worden; het is vroeg donker en de lichtjes versieren het stadsbeeld. Hoewel het om licht draait, fotografeer je meestal wel met relatief weinig (omgevings)licht. Vergeet daarom absoluut je statief niet als je naar een lichtfestival zoals GLOW Eindhoven of het Amsterdam Light Festival gaat. Door de camera op een statief te zetten kun je de ISO-waarde laag houden en heb je minder ruis in de foto. De sluitertijd is misschien wel een seconde of langer, maar omdat de camera op statief staat is de foto toch niet bewogen.

Veel lichtfestivals worden druk bezocht door fotografieliefhebbers. Schrik niet als je tijdens het lichtfestival misschien wel meer dan twintig statieven op een rijtje ziet staan!

2. Fotografeer lichtprojecties niet met een te lange sluitertijd

Een deel van de lichtkunstwerken bestaat uit projecties. Kleuren, vormen of afbeeldingen worden door een soort mega-beamer (of meerderen) op een gebouw of in een interieur geprojecteerd. De ene keer is het een stilstaand beeld, maar vaak is er ook beweging.

Wanneer de projecties bewegen of binnen een bepaalde tijd veranderen, fotografeer je ze liever niet met een te lange sluitertijd. Door de verandering van het licht is bij een te lange sluitertijd niet meer zichtbaar wat er precies geprojecteerd was! Hetzelfde als kleuren in elkaar overlopen: als de sluitertijd te lang is, dan is er geen overheersende kleur meer (of wordt het wit).

Bij GLOW is er bijna ieder jaar wel een project op de St. Catharina kerk. In 2017 was het een stilstaande projectie. Dat was een beetje verwarrend, want de bezoekers verwachtte een beweging/show en dat zorgde voor een opstopping op het plein. In 2018 was het weer een gave show, die echt de moeite waard was om even op te wachten.

Soms ontstaat door de projectie een toffe optische illusie, waarbij het gebouw bijvoorbeeld lijkt te bewegen of je de binnenkant ziet. (Zoals in dit YouTube filmpje waar bij 3:01 het Eindhovense stadhuis lijkt te dansen)

t

Hetzelfde geldt bij installaties waarbij er met sterke lampen geschenen wordt. Vooral als het mistig is, of als er rook bij de installatie hoort, zie je dan de lichtbundels mooi schijnen. Wanneer de lampen bewegen en je de lichtbundels stil in beeld wilt hebben, moet je opnieuw de sluitertijd niet te lang maken.

3. Fotografeer LED-verlichting niet met een te korte sluitertijd

Waar je bij projecties moet oppassen voor een te lange sluitertijd, wil je bij lichtkunstwerken met LED-lampen (en dat is toch wel het merendeel) opletten dat je sluitertijd niet te kort is. LED-licht heeft een bepaalde frequentie waarin het licht knippert. Die flikkering gaat zó snel dat het niet opvalt als je er gewoon naar kijkt, maar een korte sluitertijd maakt dit effect wel zichtbaar. Bij een te korte sluitertijd is een deel van de lichtjes dan uit. (Een kerstboom fotograferen doe je om dezelfde reden niet met een te korte sluitertijd)

4.Vermijd de automatische stand en experimenteer met de instellingen

De automatische stand van je camera weet zich meestal geen raad met de donkere lichtomstandigheden in combinatie met wat lichtjes. Vermijd die groene stand dan ook en pak daarom de controle over de camera-instellingen. Wees ook niet bang om met de instelling te experimenteren.

[Windows, Daniel Margraf, 2017] Je ziet: de automatische stand van de camera bakt er niets van! (Beide foto’s uit de hand gefotografeerd) De foto met het zelfgekozen instelling van sluitertijd, diafragma en ISO is beter.

[GAME:ON, Twofityk, 2018] (Beide foto’s vanaf statief gemaakt).

Meer weten over het instellen van je camera? Dat leer je in deze online fotocursus.

Ik heb in meerdere edities van GLOW lichtkunstwerken teruggezien bestaande uit rook gecombineerde met (dansende) laserstralen. In 2012 was dit een stellage, in 2017 en 2018 was dit een speciale show in het Philips Stadion. Je begrijpt: voor de meeste fotografen is dat geen dagelijkse kost, ook voor mij niet. Speel daarom ook met de camera-instellingen en probeer verschillende combinaties uit. Vanzelfsprekend kun je ook hier de automatische stand beter vermijden en aan de slag gaan met de M-stand.

5. Zoom in op de details

Bij het inpakken van je cameratas denk je misschien niet direct aan een lens met een lange brandpuntsafstand, maar neem deze toch mee. Je zoomt daarmee in op de details van een lichtkunstwerk en creëert zo vaak een andere sfeer. Of je kunt het kunstwerk toch goed in beeld brengen als je op een grotere afstand staat.

6. Vroeg op pad heeft zijn voordelen

Bij een drukbezocht lichtfestival kan het de moeite waar zijn om vroeg op pad te gaan. Maar ga ook weer niet té vroeg. Zelf hoopte ik in 2017 slim te zijn om extra vroeg naar GLOW te gaan en zo het prachtige blauwe uurtje nog mee te pakken. Alleen helaas; de installaties gingen pas om 18:30 aan. Toen was het blauwe uurtje was al voorbij en was ik dus eigenlijk te vroeg in Eindhoven. Al kon ik wel onderstaande foto maken waarbij de beamers ‘getest’ werden voor aanvang van GLOW!.

Aan de andere kant is er juist ook wat voor te zeggen om laat op pad te gaan. Tegen het einde van de avond heb je misschien wel een groot deel voor de route juist voor jezelf.

De tips hierboven helpen je om de lichtkunstwerken van GLOW Eindhoven of het Amsterdam Light Festival goed in beeld te brengen. Met meer dan een driekwart miljoen bezoekers is het naar mijn idee een grotere uitdaging om thuis te komen met een creatieve foto. Eentje die nét een beetje anders is dan de rest.

7. Voeg iets toe met lichtstrepen of lightpainting.

Een simpele manier om te foto net een tikje anders te maken is door voorbijrijdend verkeer in de foto te betrekken. Met een lange sluitertijd geven de koplampen witte strepen. En de achterlichten geven rode strepen in beeld! Uiteraard kun je ook zelf aan de slag met lightpainting met een zaklampje.

Bij onderstaande foto’s van de iconische lichttoren stond ik op een verkeerseilandje en combineerde ik het lichtkunstwerk met voorbijrijdend verkeer. Het geeft de foto net iets extra’s.

Gratis spiekbriefje + eBook

Ga je binnenkort naar een lichtfestival? Vul je gegevens in en ontvang een handig spiekbriefje met de tips uit dit artikel samengevat. Zo hoef je niets te vergeten. Daarnaast krijg je ook nog een een inspiratie eBook. In deze PDF staan 30 foto’s (gemaakt bij eedere edities van GLOW) en de exacte instellingen waarmee ze gemaakt zijn! 

8. Betrek de omgeving of mensen in het beeld

Focus niet alleen maar op het lichtkunstwerk zelf, maar betrek bijvoorbeeld ook de omgeving. Kijk of er elementen of gebouwen zijn die iets toevoegen aan de foto, of die bijvoorbeeld een interessant kader vormen.

Naast de omgeving kun je ook personen bij de kunstwerken betrekken. Dit kan vooral bij de wat kleinere kunstwerken, interactieve kunstwerken (die zijn er ook steeds meer) of die waar je dichtbij kan komen. Een hand in beeld, voeten, schaduwen, een gezicht, een silhouet, noem maar op! Leef je uit.

9. Denk goed na over het standpunt

Dat op een bepaalde plek allemaal fotografen met hun statieven naast elkaar staan, betekent niet automatisch dat dit ook het beste standpunt is. Om thuis te komen met originele foto’s wil je de foto misschien wel juist vanuit een andere positie maken. Misschien kun je een lichtkunstwerk juist wel vanuit een extra laag standpunt fotograferen. Of van dichtbij met een extreme groothoeklens, waardoor je vervorming krijgt.

10. Gebruik reflecties

Nog een manier om de foto anders dan anders te maken: ga aan de slag met reflecties. Fotografeer het reflecterende licht bijvoorbeeld in water of glas. Ook natte straten doen het erg goed, zoals je bij een van de foto’s hierboven al kon zien. Een voordeel van een regenachtige avond bij een (gratis) lichtfestival is dat ’t meestal een minder druk is. Doe er je voordeel mee.

11. Zoom in of uit, of beweeg de camera tijdens het fotograferen

Lees het verhaal van bovenstaande foto ‘Traveling Time’ in dit artikel.

12. Bokeh-bollen of bokeh-figuurtjes

Al die lichtjes zijn natuurlijk geweldig om te spelen met bokeh-bollen. Voor het bokeh-effect kies je een groot diafragma, zo worden ze mooi rond. Fotografeer met weinig scherptediepte of een onscherpe focus. Uiteraard kun je deze bokeh-bollen ook veranderen in leuke figuurtjes met de gratis Do It Yourself Bokeh Kit.

Meld je aan voor de nieuwsbrief en download het spiekbriefje waarin bovenstaande tips (en meer!) zijn samengevat.

Alle tips uit dit artikel staan er netjes op een rijtje. Je krijgt er ook nog eens een inspiratie PDF bij met GLOW-foto’s en de EXIF-informatie.

Hieronder nog een aantal tips  die niet zozeer met het fotograferen zelf te maken hebben, maar die wél belangrijk zijn!

13. Met wie ga je naar het lichtfestival?

In de agenda bovenaan dit artikel heb je gezien dat er veel verschillende lichtfestivals in Nederland zijn. Ga je er alleen heen? Met andere fotografen? Of met je familie of kids? Voor die laatsten zal het waarschijnlijk niet zo leuk zijn als je bij iedere lichtinstallatie een kwartier stilstaat voor een foto. En nog minder leuk is als het koud is. Bij GLOW is de route bovendien best lang en als je alles wilt zie, dan kun je niet overal blijven treuzelen. Het is dus goed om de juiste verwachtingen te scheppen. Voor jezelf, en voor de personen met wie je gaat.

Toen ik nog in Eindhoven woonde, ging ik meestal twee avonden naar GLOW. Een met mijn vriend om samen te kijken en eentje om te fotograferen. Het voordeel was dat ik de eerste avond een goed beeld kreeg en wist wat (voor mij) de hoogtepunten waren om de andere dag te fotograferen.

14. Het kan druk zijn…

Niet ieder lichtfestival is even druk, maar verwacht wel drukte. De populariteit van GLOW is sinds het begin enorm gegroeid. In 2007 trok de tweede editie van het evenement in Eindhoven zo’n 65.000 bezoekers. In 2023 was dit aantal gegroeid naar 750.000 bezoekers (!). Het weekend is het ’t drukst. Als het even kan, zou ik die dagen vermijden.

De drukte kan een reden zijn waarom je juist níet naar het GLOW lichtfestival gaat, maar juist een van de minder bekende lichtfestivals uitkiest. Zeker als er betaalde toegang is, weet je dat de drukte onder controle is.

Sinds 2023 is er trouwens ook GLOW in de regio. Bij de editie van 2024 zijn er ook lichtkunstwerken in Oirschot, Best en Helmond te zien. Ik weet niet hoe druk die zijn, maar ze zijn vast ook de moeite waard. (Let op dat de tijdstippen waarop de lichtkunstwerken aan staan anders is dan in Eindhoven).

Woon je in Eindhoven zelf? Dan wil je misschien juist later op de avond op pad. GLOW duurt in Eindhoven (in 2024) tot 11 uur ’s avonds en aan het einde van de avond is het meestal minder druk. Kom je van verder? Dan is het sowieso aan te raden om met het openbaar vervoer naar de stad, vooral ook omdat er wegen in de stad zelf zijn afgesloten. Maak er eventueel een dagje uit van. ’s Middags bijvoorbeeld gezellig shoppen, daarna (vroeg) eten en ’s avonds GLOW bezoeken.

Bezoek je een betaald lichtfestival en ga je er met de auto heen? Kijk dan of je van te voren ook een parkeerkaartje kan kopen. Dan hoef je dat niet aan het einde van de avond nog te regelen.

15. Kleed je warm aan

Manman, wat heb ik toch regelmatig staan koukleumen tijdens de GLOW avonden! De gemiddelde temperatuur in Eindhoven in november is rond de 9 graden. Dat valt nog wel mee, maar ’s avonds koelt het dus snel af. Neem dus absoluut je handschoenen mee. Just in case.

Zelf neem ik vaak op frisse avonden twee paar handschoenen me. Een setje om mee te fotograferen en een dikker setje om daaroverheen te doen. Nu is het natuurlijk vast niet zo dat je fotografeert in de extreme kou, maar het is zonde als je naar binnen moet vluchten omdat je niet meer kan stoppen met klappertanden.

16. Amsterdam Light Festival: ga niet met de boot als je wilt fotograferen

Het Amsterdam Light Festival heeft twee exposities: een water expositie (met een vaarroute) en een land expositie (een wandelroute). Het is ongetwijfeld heel leuk om alle installaties vanaf het water te bekijken, maar ik adviseer om niet met de boot te gaan. Waarom niet? Probeer maar eens vanaf statief te fotograferen vanaf een dobberende boot. Dat is natuurlijk niet te doen! De kunstwerken langs de vaarroute fotografeer je dus beter vanaf de kant. In plaats van in een bootje te stappen, is het handiger om op de fiets te springen! Bij de wandelroute zijn de bezienswaardigheden dichter bij elkaar.

Ga jij dit jaar naar Glow Festival in Eindhoven, het Amsterdam Light Festival of aan ander lichtfestival? Laat het weten in de reacties. En veel fotografieplezier toegewenst natuurlijk!