Een foto bestaat uit vele miljoenen pixels van verschillende kleuren met elk een bepaalde helderheid. Het histogram van een foto is een grafiek die laat zien hoeveel pixeltjes van een bepaalde helderheid in de foto zitten. Maar waarvoor is dat histogram eigenlijk en hoe ‘lees’ je die?
Waarvoor is het histogram handig?
Het histogram speelt een belangrijk rol bij het beoordelen of jouw foto’s te licht of te donker zijn. Het LCD-schermpje achterop de camera geeft slechts een indicatie of de foto goed belicht is, maar hierop kun je niet 100% vertrouwen. Je hebt vast wel eens gefotografeerd in de zon en gemerkt dat wanneer je de foto achterop je camera wilt bekijken, dat deze erg donker en moeilijk te zien is, terwijl de foto wel gewoon goed belicht kan zijn. Voor het beeldscherm van je computer of laptop geldt dat je niet op basis van het scherm goed kan beoordelen of de foto juist is belicht, tenzij de helderheid van het scherm ook precies goed staat. En dat is gemakkelijk gezegd dan gedaan. Daarom is het histogram een fijn hulpmiddel om tijdens het fotografen al te kunnen controleren of de foto’s goed belicht zijn of niet.
Wat is het histogram?
Het histogram van een foto is een grafiek die laat zien hoeveel pixeltjes van een bepaalde helderheid in de foto zitten. Het is belangrijk om te benadrukken dat in de grafiek van het histogram gaat om de helderheid van de kleuren en niet zozeer om de kleuren op zichzelf. Met de helderheid wordt de ‘lichtheid’ van de kleur bedoeld. Zo heb je namelijk bijvoorbeeld bepaalde donker blauwe pixels en licht blauwe pixels waarvan gezegd kan worden dat de lichtblauwe pixels een grotere helderheid hebben. Je moet bedenken dat alle mogelijke kleuren omgezet zijn naar zwart-wit, waarbij een kleur met veel helderheid een lichte (bijna witte) tint krijgt en een kleur met weinig helderheid een donkere (bijna zwarte) tint krijgt. Op die manier worden alle kleuren ‘vertaald’ naar een spectrum van zwart-grijs-wit. Het histogram kan wel in kleur opgedeeld zijn (bijvoorbeeld met een groen, blauwe en rode grafiek).
Hoe is het histogram opgebouwd?
De grafiek van het histogram is als volgt opgebouwd: op de horizontale lijn gaat de helderheid van donkere tinten (zwart) aan de linkerkant naar lichte tinten (wit) aan de rechterkant. Daartussen zitten vele verschillende grijstinten. De hoogte van de grafiek op de verticale as geeft de hoeveelheid pixels aan met die helderheid. Er staat geen getal bij de y-as en het gaat dus om een relatieve hoeveelheid. Hoe hoger een bepaald punt op de grafiek, hoe meer pixels met die bepaalde helderheid te vinden zijn in de foto.
Hieronder zie je een foto gemaakt van een zwart en wit vlak (een zwarte kast met daarop een wit A4’tje op precies te zijn). Je ziet dit terug in het histogram door de piek bij het zwart en een piek bij het wit. Vanwege de lichtval is het zwart niet overal even donker en het wit niet overal even licht. Daarom heeft de grafiek twee pieken in plaats van slechts 2 streepjes. De foto daarna is gemaakt van het zwarte en witte vlak met nog een streep licht grijs papier. Er is nu een derde piek te zien in het histogram. Op de laatste foto zie je tenslotte ook 4 badeendjes. Het histogram heeft nu over de gehele x-as een uitslag, waardoor we dus zien dat de kleuren van de badeendjes zich in het midden van het histogram bevinden.
Zoals ik al schreef gebruik je het histogram om te controleren of een foto goed belicht is. De meeste histogrammen zullen er uit zien als een soort berglandschap, waarbij de piek veelal in het midden ligt . Dit komt omdat een gemiddelde foto’s weinig puur zwart bevat, weinig puur wit en veel kleuren die omgezet overeenkomen met midden grijs. Er is echter niet één goed of fout histogram dat elke foto hoort te hebben, omdat dit geheel afhankelijk is van de foto die je maakt en de kleuren, helderheid en hoeveelheid donkere en lichte tinten hierin. Toch kun je heel veel te weten komen over de belichting van de foto wanneer je het histogram goed leert lezen.
Overbelichting en onderbelichting herkennen aan het histogram
Een goed belichte foto heeft in de regel over de hele horizontale as een berglandschap. Dit berglandschap (met Edelweiss bloemetjes en bruingestipte koeien met bel) noem ik in dit geval even Oostenrijk. Wanneer er aan de zijkant van het histogram een (vrijwel) vlakke lijn komt, of een lijn met een paar hele kleine verkeersdrempels, dan betekent het vaak dat de foto onder- of overbelicht is. Deze vlakke lijn is noem ik in dit voorbeeld Nederland (met tulpen en zwart-witte koeien). Het is dus van belang te onthouden dat een histogram als Oostenrijk goed is, maar het is niet goed wanneer Nederland aan Oostenrijk grenst (want dat kan ook helemaal niet!).
Hieronder zie je drie keer dezelfde foto van Guus. De eerste foto is de originele foto (welke goed was belicht in de camera). Bij de twee foto’s eronder is de belichting aangepast (met -1 stop en +1 stop). In het histogram verschijnt de vlakke lijn (van Nederland) waardoor je dus op basis van het histogram kunt zien dat de foto onder- of overbelicht is.
Foto’s met veel wit of zwart
Het berglandschap hoeft niet altijd gelijk verdeeld te zijn. Soms zitten de bergtoppen meer aan de rechterkant van het histogram en soms juist meer aan de linkerkant. Wanneer er veel wit in de foto hoort te zitten (omdat je bijvoorbeeld fotografeert in de sneeuw) dan is het logisch dat het histogram een hogere uitslag heeft aan de uiterste rechterkant. Fotografeer je juist in het donker dan is het logisch dat de pieken in het histogram meer naar links ligt. Zolang in beide gevallen Nederland maar dus niet (of minimaal) grenst Oostenrijk!
Samenvatting uitleg histogram
Samengevat kan gezegd worden dat het histogram een heel handig hulpmiddel is om te kijken of de foto te licht of te donker is. In de regel vertoont het histogram een grafiek waarbij over de hele horizontale as een soort berglandschap getoond wordt. Een vlakke lijn in het histogram betekent vaak dat een foto over- of onderbelicht is. Het is daarbij wel belangrijk de foto te ‘vertalen’ naar de situatie van de foto, zodat je kunt verklaren waarom de pieken in het histogram soms meer rechts of links (horen te) liggen. Wil je meer weten over het histogram en welke instellingen je kiest om een goed belichte foto te maken? Dat leer je allemaal in de online fotografie cursus “Nooit Meer op de Automatische Stand Fotograferen”. Deze kun je volgen met je spiegelreflex- of systeemcamera!
Hallo Laura,
Wij gaan naar Lapland in januari en mijn vraag is: Hoe bewaar ik mijn digitale camera? Onder de jas, maar dat is toch lastig? En buiten op de jas dan is het te koud
Ik denk dat je nuttige tips lees in het artikel over het fotograferen bij (extreme) kou Leon!
Ik gebruik een losse lichtmeter(meest nauwkeurige) het grote voordeel is dat ik geen boodschap heb aan Groote contrastverschillen.
Handig bij studiofotografie, maar niet echt praktisch bij het fotograferen van een landschap.
dankjewel, blij mee
wat een duidelijke uitleg!! Dank je wel!
👍🏼
Mooie uitleg over histogram MAAR bestaat er geen instelling dat je het Histogram kan bekijken VOOR dat je de foto neemt
Soms kan dat met LiveView aan.
Hoi Laura,
Bedankt voor je simpele en heldere uitleg.
Weer wat geleerd vandaag!
Groetjes,
Jacco
Hoi Laura, ik houd mijn histogram wel in de gaten maar dit is een jpg en vind het lastig dat als ik mijn RAW ga bewerken deze toch wat donkerder is en er dus een stuk licht ontbreekt.
Tijdens het laden in LR is de foto nog mooi licht en daarna is hij een stuk donkerder.
Nu kan er in LR wel veel maar vaak moet ik een stop extra (of meer) belichten. Ik heb dat liever gelijk goed. Ik kan mijn camera wel op belichtingscorrectie zetten van +0,7 maar vraag me af waarom dit zo is. Ken jij dat ook met je D750??
Met mijn D700 stond hij standaard op -0,7.
Hoi Laura,
Geweldig uitgelegd! Knap hoor.
Dank je wel. ?
Hey Laura,
Zeer goede en duidelijke uitleg over hoe je de histogram moet lezen , voor een mooie foto te verkrijgen.
Groetjes,
Francis
Laura,als ik heel eerlijk ben heb ik hier eigenlijk nooit naar gekeken,dat gaat vanaf nu veranderen,dank.
Bedankt voor de uitleg, ik snap het eindelijk! Ik heb me altijd al afgevraagd hoe dit werkte
Een heel mooie en duidelijke uitleg.
Ga ik zeker gebruiken.
Hartelijk dank.
Groeten, Wil/
Hoi Laura,
Ik vind het altijd heel leuk om jouw artikelen te lezen. Eindelijk iets opgezocht over dat histogram, waar iedereen het altijd over heeft. Erg duidelijk en helder uitgelegd. Dank je wel!!!
Hoi Laura, gisterenavond op de fotocursus hebben we het gehad over het histogram. Moeilijk verhaal, dacht ik nog. Na het lezen van jouw artikel is het helemaal duidelijk geworden. Bedankt voor de Jip en Janneke-uitleg! Groeten Diane
Bedankt voor de begrijpelijke vertaling!
Hoi Laura,
Ik kreeg een vraag hierover en het blijft altijd wat lastig uit te leggen aan leken. Vaak kijk ik even op jouw site hoe jij iets uitlegt in lekkere duidelijke taal en fantastische plaatjes (Oostenrijk vs Nederland, erg originele invalshoek!) zodat ik dat kan meenemen in mijn advies.
Dus bedankt! Veel paasfotografie plezier!! (als je er aan toe komt ;))
Zoals mijn voorgangers al aangaven, duidelijk nu!!!
Bedankt………….
Meer inzicht gekregen, maar het blijft wel veel omvattend, heb wel veel tijd nodig om dit allemaal tot uitvoering te kunnen brengen, maar hartelijk dank voor alle gegevens
weer wat geleerd , artikel is duidelijk
Prachtige uitleg. En bedankt.
simpel en duidelijke uit leg
Duidelijke uitleg super blij mee!!
Dank je! Nu begrijp ik het!
Hèhè, eindelijk begrepen. Dit is tenminste duidelijk uitgelegd.
Heel duidelijk en begrijpelijk!
hallo
Laura
compliment op de wijze waarop je het uitleg,
geen geneuzel over low-en heykeys.
Simpel, duidelijk en met humor
Een hele duidelijke uitleg. Heel hartelijk bedankt Laura.
Hallo Laura,
Wat een heerlijke en eenvoudige uitleg…zo ga je alles beter begrijpen en er meer lol aan beleven.
Gr. Eric
wat fijn, dat je op deze uitleg kan krijgen over fotografie, ik ben er blij mee. iedere keer iets meer te ontdekken
wat fijn, dat je op deze uitleg kan krijgen over fotografie, ik ben er blij mee. iedere keer iets meer te ontdekken
Hallo Laura,
Wat fijn dat ik je site ontdekt heb, ik kom niet uitgelezen
en het is allemaal zo duidelijk. Waar ik al jaren niet uit kwam
werd me eindelijk duidelijk. Hij komt zeker bij mijn favorieten.
Heel hartelijk dank!
Vriendelijke groet….Christel
Hele duidelijke website met goede en handige fototips.
Fotocompositie deed ik al volgens de twee verschillende snedes,maar nu begrijp waarom de foto zo beter tot zijn recht komt.
Laura bedankt groetjes Paul de Munk
Laura,
Zoals ik bij veel van jouw artikelen merk “het is een genot om te lezen”. Altijd een heldere uitleg in begrijpelijke taal.
Bbedankt weer voor deze mooie uitleg.
Harm
Dank voor deze duidelijke uitleg, ga nu echt er op letten.
Hoi Laura,
Een duidelijk uitleg, maar bij de twee laatste twee voorbeelden is volgens de histogrammen sprake van een forse over- resp.. onderbelichting en is er sprake van clipping.
Dan is het zaak de foto te beoordelen of er geen kritische onderwerpen overbelicht of onderbelicht zijn.
In de eerste foto lijkt de lucht overbelicht, hetgeen in deze foto niet zo belangrijk is.
Duidelijke uitleg Laura daar kan ik wat mee dank daarvoor
Willem
met deze uitleg kan ik met de histogram nog beter werken
eindelijk snap ik het een keer!!!
Hoi Laura. De histogram die je op je camerascherm ziet is altijd gebaseerd op de in de camera gegenereerde (en dus door de camerasoftware bewekte) JPG file. Als je in RAW schiet zie je dus niet de histogram van je RAW file, maar het blijft wel een redelijke indicatie van je foto natuurlijk.
duidelijk uitgelegd, bedankt.
zelfs voor mij heel duidelijk dank je
Mooie duidelijke uitleg
Met het lezen van de uitleg is het me allemaal duidelijker geworden en zal ik het histogram in de nabewerking beter kunnen gebruiken.
Wat kan jij dit toch helder uitleggen zeg, mijn complimenten!
En, dank je wel weer…
Ik heb trouwens regelmatig hoge pieken in het midden van mijn histogram (echt hoog!) en aan de zijkanten een soort heel laag kabbelend meertje… (echt laag) … zijn de middentonen dan gewoon erg helder?
groetjes van kim
laura Ik vind de foto met 1/3 stopje onderbel . niet mis !
tjen dezutter
een heel mooie uitleg, bedankt
Mooi uitgelegd. Duidelijk in Jip en Janneke taal. Zo snap ik het tenminste. Bedankt.
Ik heb een vraag over histogram bij het plaatje van oostenrijkse en nederlandse koe. Moet ik in zo’n geval gaan overbelichten om het bereik te rekken?
Hoi Anna,
wanneer je een histogram met Oostenrijk links en rechts Nederland krijgt, dan moet je de foto inderdaad gaan overbelichten om het histogram er helemaal als Oostenrijk uit te laten zien.
Wat een heldere uitleg in Jip en Janneke taal.
Erg duidelijk. Hier leer ik veel van, bedankt.
Weer een mooie duidelijke uitleg. Is Fotoclub Veghel weer blij mee !
Groet,
Peter
Goedemorgen,
Een duidelijk verhaal over het “lezen” en “bewerken” van een histogram.
Groet,
Rob
Hallo Laura,
Wat een heldere uitleg van het histogram. Daar kan ik wat mee.
Dank je wel
Riet