Tips voor het fotograferen in de (extreme) kou

Fotograferen in de kou vereist niet alleen veel van jou als fotograaf, maar ook veel van je camera. Ga jij op wintersport of naar een andere koude bestemming? Bereid je dan goed voor met dit artikel met tips voor het fotograferen in extreme kou.

1. Neem extra batterijen mee bij het fotograferen in koude omstandigheden

Door (extreme) kou zal de batterij van je camera sneller zijn capaciteit verliezen. Ook als je de batterij amper gebruikt, is deze een stuk sneller leeg. Zorg daarom altijd dat je extra batterijen bij de hand hebt tijdens het fotograferen in koude omstandigheden, zoals tijdens de wintersport of bij het fotograferen van ijssculpturen. Bewaar deze batterijen niet in je cameratas, maar draag deze liever op je lijf. Hierdoor blijven ze warmer en verliezen ze minder capaciteit voordat je deze in de camera stopt.

Is een batterij op? Dan kan het ook helpen om ze even op te warmen. Wrijf de batterij tussen je handen warm, of draag deze op je huid (bijvoorbeeld onder je shirt). Vaak doen de batterijen het hierna toch weer om toch nog een paar foto’s in de sneeuw te maken, al zal het niet voor lang zijn.

Houd er in de kou ook rekening mee dat de batterij nog sneller leeg zal lopen bij het fotograferen met een lange sluitertijd, omdat er dan langer spanning staat op het mechanische deel dat de spiegel opgeklapt houdt. Verminder het batterijgebruik eventueel ook door vibratie-reductie uit te zetten en/of de helderheid van het LCD schermpje te verlagen.

2. Draag warme handschoenen waarmee je goed kunt fotograferen

Goede handschoenen zijn onmisbaar tijdens het fotograferen in de kou. Let bij de keuze voor handschoenen erop dat ze dik genoeg zijn, maar wel dat je hiermee je camera nog goed kunt bedienen. Mijn favoriete handschoenen tijdens de koude omstandigheden van mijn vakantie in het Finse Lapland hadden fleece aan de binnenkant en wol aan de buitenkant. Er zijn ook handschoenen waarbij je een soort ‘flapjes’ om je vingertopjes hebt, welke je kunt omklappen op het moment dat je de camera wilt instellen. Maar bij -20 graden lijkt me dat niet ideaal ;)

Als je in de winkel staat en je hebt je camera niet bij je, maar je wilt controleren of je er mee kunt fotograferen? Dan kun je globaal aannemen dat als je je veters ermee kunt strikken, je er ook je camera mee kunt bedienen. Let wel dat dit niet geldt voor camera’s met een touchscreen!

Wanneer je fotografeert vanaf statief, en je hoeft de instellingen niet meer of niet veel te veranderen, dan kun je ook met wanten fotograferen omdat je alleen maar op het knopje hoeft te drukken. Met enige oefening lukte het me ook om foto’s terug te kijken. Wanten zijn daarbij natuurlijk een stuk minder praktisch, maar wel vaak een stuk warmer. Eventueel kun je ook twee lagen over elkaar dragen, bijvoorbeeld dunne handschoenen (linksboven) en daarover wanten (onder).

3. Investeer in goede warme kleding en schoenen

Hoewel dit niet direct met het fotograferen te maken heeft, is het natuurlijk ook belangrijk dat de rest van je lijf warm genoeg gekleed is. Koude voeten, oren of andere lichaamsdelen kunnen het plezier van het fotograferen verpesten.  En het is natuurlijk zonde als je hierdoor eerder weer de warmte moet / wil opzoeken. Ik ben echt een koukleum en was heel erg bang voor de voorspelling van min 20 graden in Lapland. Maar het valt heel erg mee als je goed aangekleed bent. Ik heb geleerd dat het geheim van warm aankleden de laagjes zijn die je over elkaar aan doet. De lucht tussen de laagjes werkt isolerend en zorgt ervoor dat je warm blijft.

In Lapland droeg ik thermisch ondergoed, daaroverheen een trainingsbroek en daarover een skibroek. Qua bovenkleding was het een thermisch shirt met lange mouwen, daaroverheen een warme trui, daarboven een dons jasje en tenslotte nog een ski-jas. Bij activiteiten op de snowscooter of in een slede voortgetrokken door een stel huskyhonden, ging er zelfs nog een overal overheen. De kleding hield me warm, zelfs met -27 graden!

Aan mijn voeten droeg ik wollen sokken en deze snowboots van Sorel die temperaturen tot -32 graden aan zouden moeten kunnen. Ik moet zeggen dat ik soms toch koude voeten heb gehad, maar ik ben nou eenmaal ook een enorme koukleum.

Vergeet natuurlijk ook geen warme mutsen, sjaals, etc!

4. Pas op met ademwolkjes bij fotograferen in extreme kou

Fotografeer je in de kou, dan kan je warme adem condens vormen op de camera. Bij extreme kou zal deze direct bevriezen, waardoor er een klein ijslaagje op de zoeker of het LCD scherm op de achterkant van je camera komt. Dit maakt het fotograferen moeilijker. Houd daarom als het lukt je adem even in als je een foto gaat maken. Blaas in geen geval op het objectief (omdat deze bijvoorbeeld al een beetje ijs erop heeft), want dit zal het alleen maar erger maken! Op het moment dat je fotografeert vanaf statief, dan verklein je de kans op bevroren adem, omdat je niet perse je gezicht tegen de camera aan hoeft te houden.

Door je ademwolkjes bevriezen zelfs je wimpers!

5. Camera ontdooien

Wanneer je met de camera weer de warmte in gaat, dan kan er ook condens op de camera ontstaan, wat de camera vochtig maakt. Het beste is om je camera te laten wennen aan de warmte door deze in je (gesloten) camera tas te houden en deze pas na een tijd te openen. Ga het opwarm proces van je camera niet proberen te versnellen; geduld is het toverwoord. Ook als je camera een dun ijslaagje heeft, bijvoorbeeld door de flinterdunne sneeuw. Ga niet wrijven of krabben op het objectief. De kans is dat je het objectief beschadigd zonder dat het resultaat heeft.

Ga de camera ook niet ‘opwarmen’ bij een kachel of bij het vuur. Tijdens de reis naar Lapland zag ik dat iemand halverwege de huskytocht zijn objectief van de camera af haalde en deze samen met de open (!) body in de buurt van het kampvuur hield. NIET DOEN! De rook van het vuur en het stof dat daarbij vrij komt kan alleen maar schade aanrichten aan de sensor. Je begrijpt dat ik dat de betreffende fotograaf ook maar heb verteld; houd geduld!

Wanneer je de camera uit de tas haalt, zet dan eventueel het batterijklepje open en ook die van de geheugenkaart. Zo weet je zeker dat eventueel vocht ook uit de camera ontsnapt. Zet de camera ook pas weer aan als je zeker weet dat het allemaal droog is, omdat er anders kortsluiting kan ontstaan. In veel situaties hoeft dit gevaar helemaal niet op de loer te liggen, maar het zou zonde zijn als het wel gebeurt omdat je ongeduldig bent.

6. Extra lange camerariem

Test voor je vertrek naar de koude omgeving of de camerariem of strap, waarmee je de camera normaal om je nek hangt, lang genoeg is om over alle lading winterkleding te hangen. Met zoveel winterkleding zie je er al snel uit als een ‘Michelin-mannetje’ (getuige mijn foto’s hierboven) en het is onhandig als je hierdoor je camera telkens in de hand moet houden. Dit maakt niet alleen je hand sneller koud (ondanks de handschoenen), maar dit is ook gevaarlijk als het bijvoorbeeld glad is buiten en je niet je hand kunt gebruiken om jezelf bij een val op te vangen.

7. Statief vasthouden aan de niet-metalen delen

Heb je een statief bij je? Houd deze dan vast aan het plastic, foam of de rubber delen. Deze materialen worden minder koud dan aluminium of andere metalen. Zou je het statief met blote handen vastpakken op het aluminium bij extreme kou dan is het mogelijk dat je hand er aan vast vriest! (Met alle gevolgen van dien)

8. Ken je camera instellingen

De kou is in veel situaties al genoeg uitdaging, ook als je goed aankleed bent. Maak het jezelf niet lastiger door ook nog eens lang te moeten stoeien met het vinden van de juiste camera instellingen in een prachtig sneeuwlandschap of bij het fotograferen van het noorderlicht (jaja, we were lucky!). Bereid je daarom goed voor en zorg dat je het instellen van je camera goed beheerst. Is dit nog niet het geval? Volg dan deze online fotografie cursus!