Wolken en lucht bij landschapsfotografie

Wolken zijn, net als het weer, niet te regisseren. Een lucht is daarom telkens weer anders. En die lucht en wolken maken ook dat een landschap elke keer weer anders is om te fotograferen. In dit artikel lees je de tips waar je op moet letten in de lucht en de wolken bij het fotograferen van een mooi landschap. Want hoewel ik een echte goed-weer-fotograaf ben en gek ben op blauwe luchten, houd ik nog meer van blauwe lucht mét wolken.

Wolken en compositie

De hoeveelheid lucht die je in het beeld plaatst bij een landschapsfoto is vaak afhankelijk van het soort lucht. Je hebt immers blauwe luchten, bewolkte/grauwe luchten, blauwe lucht met witte schapenwolkjes, gekleurde luchten (bij een zonsopgang of zonsondergang), dreigende luchten, etc.

In de regel komt het er op neer, dat hoe saaier de lucht, hoe minder van de lucht er in de compositie zou moeten worden opgenomen. Met ‘saai’ wordt dan bedoeld: een lucht die heel erg hetzelfde is, zoals een strak blauwe lucht of een geheel witte/grauwe lucht door bewolking.

De elementen die de lucht interessanter maken, zijn vaak de wolken. Wolken zijn nooit hetzelfde, wolken veranderen, wolken verplaatsen. Ze veranderen een groot blauw (of grauw) vlak in een vlak waar iets ‘gebeurt’. Hoe interessanter de lucht is (door de wolken), hoe meer je de lucht bij de compositie wilt betrekken.

Interessante (wolken)lucht bij landschapsfotografie

Er is niet één definitie van een interessante lucht. Het is namelijk bovendien erg ‘smaak’ gebonden. Ik houd van kleur en word vooral blij van blauwe luchten met mooie witte schapenwolkjes. Maar voor sommige foto’s is juist een dreigende lucht veel gepaster om de juiste sfeer te creëren.

Hieronder zie je verschillende foto’s, waarbij telkens de wolken een bewust onderdeel geworden zijn in de compositie. Soms veel wolken, soms subtiele wolkjes, soms in vormen/strepen, soms dreigend, maar geen enkele keer hetzelfde.

Een prachtige wolkenlucht in Toscane (Italië). Als de lucht geheel blauw was geweest zonder wolken, had ik niet de helft van de foto door de lucht in beslag laten nemen.

De zon verborgen achter de wolken geeft een fantastisch schouwspel van zonneharpen. (Tunesië). Lees hier meer over het fotograferen van lichtstralen.

Diverse wolkjes hangen vroeg in de ochtend boven de Ngorogoro krater in Tanzania. Hoewel ze een deel van het landschap verhullen, voegen ze juist ook iets toe aan de foto.

Deze foto is ook gemaakt, nu vanuit de krater en keer met een dreigende lucht.

Deze wolkenlucht maakte mij intens blij tijdens een tweedaagse wandeltocht door de Wadi Rum woestijn (Jordanië).

De lucht geeft een mooie sfeer aan deze foto gemaakt in Madeira. Wanneer er meer van de wolken op de foto was vastgelegd, had deze waarschijnlijk (te)veel aandacht getrokken. Er is goed gebruik van een voorgrond element om diepte in de foto te creëren.

De schuine streep in de lucht benadrukt de schuine schaduw van de hooibaal (Frankrijk).

Het (stads)landschap van Barcelona (Spanje) oogt klein boven de grote blauwe lucht.

Deze subtiele wolkjes geven de foto nét dat beetje extra (Rovinj – Kroatië) .

Hieronder zie je nog een foto van Rovinj, bij zonsopgang, ongeveer een half uur voordat ik de bovenstaande foto maakte. Er waren veel wolken toen de zon opging, welke snel weer verdwenen. Een half uur ná bovenstaande foto, waren alle wolken ook verdwenen en werd de lucht ‘saai’.

Kleurrijke wolken

Tijdens een zonsopgang of -ondergang zijn wolken meestal ook een aangename toevoeging. Bij een zonsopgang of zonsondergang is het licht laag en warm van kleur. Het zonlicht verlicht de onderkant van de wolken, waardoor deze prachtige kleuren kunnen aannemen.

Deze prachtige kleuren kunnen ook vlak voor of vlak nadat de zon onder is gegaan nog veranderen, dus pak je fotospullen niet te snel in en wacht nog even!

Rovinj bij zonsopkomst, waarbij de zon de onderkant van de wolken verlicht.

De wolken weerkaatsen de rode gloed van de bijna opkomende zon (Eindhoven).

Ook hier zie je dat de wolken al pastelkleuren hebben, terwijl de zon nog niet zichtbaar is (Eindhoven).

Dynamisch effect met lange sluitertijd en waaierende wolken

Wanneer je in de schemer of avond fotografeert, lukt het vrij gemakkelijk om met de wolken een dynamisch effect te geven aan de foto door te fotograferen met een lange sluitertijd. Vanzelfsprekend is het belangrijk dat het hierbij voldoende waait, zodat je ook veel beweging in de wolken krijgt en de vormen vervagen.

Dit effect is overdag moeilijker te verkrijgen, omdat er meestal teveel licht is om met een lange sluitertijd te fotograferen, zonder dat de foto overbelicht wordt. Een oplossing is om dan te werken met een grijsfilter (hierover zal ik later nog een artikel plaatsen).

De wolken boven deze Oostenrijkse bergen worden verlicht door de volle maan. Het was belangrijk om de foto meerdere keren te maken, voor de juiste vormen en plaatsing van de wolken.

Gemaakt een uur na zonsondergang in Kroatie. Door de lange sluitertijd zie je de kleuren weer feller worden, maar ook dat de wolken bewegen.

Foto gemaakt overdag in de Belgische ardennen. Er is een grijsfilter gebruik om een lange sluitertijd te kunnen behalen.

Tussen de wolken

Wanneer je in de bergen bent, kan het ook voorkomen dat je jezelf tussen de wolken vindt. Ruim dan niet automatisch je camera op! Wacht op het juiste moment, tot de wolken net een deel van het berglandschap weer onthullen.

De bomen op de berg kwam kort tussen de wolken tevoorschijn. (Madeira)

Tijdens deze afdeling in Oostenrijk was het uitzicht eerst helemaal wit, maar iets later kwam het landschap tussen de wolken weer tevoorschijn.

Boven de wolken

Tijdens een reis in Madeira in 2010, heb ik voor het eerst letterlijk boven de wolken gestaan. Madeira is een eiland dat hoort bij Portugal maar ligt voor de kust van Marokko. Meer dan 50% van het eiland ligt meer dan 700m boven zeeniveau en hierdoor kent het eiland unieke microklimaten. De noordelijke helft van het eiland is vrijwel altijd bewolkt. De Atlantische wind botst hier tegen het berglandschap aan, waardoor er wolken vormt. Op de noordelijk kant van het eiland valt daarom ook de meeste regen, waardoor de wolken lichter worden en over de hoogste toppen kunnen waaien. Het is een wonderlijk fenomeen om te aanschouwen als je zelf op de hoge top staat: aan één kant kijk je boven de wolken, aan de andere kant kijk je het dal in, helemaal bij zonsopgang.

Zonsopgang op de bergtop, uitkijkend over de wolken (Madeira).

Een detail opname van de wolken. Door de zonsopgang kregen deze een warme kleur (Madeira).

Op deze foto is duidelijk te zien dat de wolken links blijven hangen. Rechts verdunnen en verdwijnen de wolken nadat ze over de top zijn ‘geklommen’ (Madeira).

Net als de foto’s ‘tussen de wolken’ heb ik voor deze foto enige tijd moeten wachten tot de wolken precies een opening vormden rond de bomen op de bergtop (Madeira)

Op dit platform had je een grandioos uitzicht over een enorme wattendeken aan wolken. Fotograferen van het wolkendek was echter een stuk lastiger; boven de wolken was de lucht namelijk gewoon strak blauw en werd het al snel saai. Door een duidelijke lijn in de voorgrond en wat wolken voor de overstaande bergtop wordt het geheel weer boeiender (Madeira).

Nu is de kans dat je boven de wolken bent natuurlijk niet zo groot. Maar misschien maak je wel een coole foto vanuit het vliegtuig?

Samengevat wolken en lucht bij landschapsfotografie

Maak interessante luchten en wolken een belangrijk onderdeel van de compositie. Maak gebruik van de wisselende luchten, ook al betekent dat wellicht dat je moet wachten tot dat ene wolkje daar hangt of het wolkje juist net voor de zon verschuift.