6 redenen waarom je niet bang hoeft te zijn voor een hoge ISO-waarde

Een hoge ISO geeft meer ruis in de foto, dat weet je misschien al. Het maakt de foto korrelig. Toen ik net begonnen was met fotograferen weerhield een hoge ISO-waarde me er vaak van om de foto te maken. “Ach, dan krijg ik zoveel ruis, laat maar”. Stom stom stom! In dit artikel vertel ik je waarom je niet bang hoeft te zijn voor een hoge ISO en waarom je die foto dus wél moet maken.

1. Liever een foto mét ruis dan géén foto

Veel foto’s die je maakt zijn gewoon een herinnering. Je legt het moment vast, om later op terug te kunnen kijken. Of om te delen met bijvoorbeeld familie en vrienden. Je drukt de foto misschien niet eens groot af, hij komt niet in een album. Het is gewoon een herinnering die je graag wilt bewaren. En zeg nou zelf; als je het zo bekijkt, hoe erg is het dan dat de foto ruis heeft? Vergelijk het ook maar met jeugdfoto’s van je (groot)ouders. Daarvan ben je waarschijnlijk blij dat die foto er gewoon is en denk je niet als eerste “Wat jammer dat-ie zwart-wit of een beetje onscherp is”, toch?

Deze foto herinnert me aan een heerlijke avond op Curaçao. Samen met m’n lief, lekker eten, live muziek en een licht zeebriesje. Wat maakt het voor de herinnering nou uit dat de foto op ISO 4000 is gemaakt?

Onze hond JJ, hier nog maar twee maanden oud. Wat een dotje he? En zeg nou zelf… Het zou toch zonde zijn als ik deze foto níet had gemaakt omdat ik ISO 3200 nodig had?

2. Ruis zie je beter op het beeldscherm dan op print

Wat belangrijk is om te weten over ruis is dat ruis op het beeldscherm van je computer eerder of beter zichtbaar is dan als je dezelfde foto afdrukt. Kortgezegd heeft dit met het printproces te maken. Ga dus niet als een pixelpeeper de foto tot 100% inzoomen en dan besluiten dat de foto teveel ruis heeft en dat je die daarom niet wilt afdrukken.

3. Ruis zie je amper als je een foto klein afdrukt.

Stel je voor: je hebt een foto gemaakt op ISO 4000. De foto heeft waarschijnlijk dus aardig wat ruis. Maar als je deze foto bestelt bij een professionele afdrukcentrale op 10x15cm, dan zie je die ruis waarschijnlijk amper door het kleine formaat. Probeer het zelf maar eens uit! Kies een foto uit met veel ruis – eentje waarvan je zegt: oke, das echt teveel. Bestel deze foto nu op 10x15cm, 13x18cm, 15x22cm en 20x30cm. Vanaf welk formaat ervaar je de ruis als storend? Misschien valt zelfs het grootste formaat mee!

Zien is geloven. Ik heb dit uiteraard zelf ook eens gedaan. En hierna dacht ik ook niet meer “Laat maar, want anders heeft de foto toch teveel ruis”, omdat ik wist dat zelfs hele hoge ISO-waarden mee zouden vallen bij een kleine afdruk.

4. Ruis valt amper op bij grote afdrukken

Na het lezen van punt 3 denk je misschien: “Ja maar Laura, als ik de foto groot afdruk of print, dan zie je de ruis toch wel?!”. Dat klopt. Máár: als je een foto heel groot print, bijvoorbeeld op 60x90cm, zit je er dan met je neus bovenop? Nee toch? Je bekijkt de foto niet van heel dichtbij, maar meer van een afstand. En guess what: hoe verder je van de foto af staat, des te minder de ruis dus opvalt.

Heb je trouwens wel eens een reclamefoto die in de bushokjes hangt van heel dichtbij bekeken? Doe dat vooral eens. Dan zie je dat het beeld van dichtbij misschien niet eens heel scherp is en bestaat uit allemaal puntjes. Maar als je langs de bushalte rijdt, valt dat helemaal niet op. Goed om te weten is dat het materiaal waarop de foto wordt afgedrukt ook een rol speelt. Bij een foto op canvas of hout zie je door de grove structuur van het materiaal ruis een stuk minder dan bij bij een ingelijste foto.

5. Ruis reduceren in Lightroom

Als je een foto hebt gemaakt met heel veel ruis, dan is het ook de moeite om eens te kijken naar de ‘Details’ tab in Lightroom. Met ruisreductie kun je de ruis subtiel verminderen. Als je niet overdrijft bij dit schuifje, gaat het ook niet ten koste van de scherpte in de foto.

6. De techniek wordt steeds beter

Mijn eerste spiegelreflexcamera was een Nikon D50, die ik kocht in 2005. Al bij ISO 800 begon je de korrel in beeld te zien en ik probeerde hogere ISO-waarden daarom zoveel mogelijk te vermijden. Of maakte de foto dus niet.

Fast forward naar 2016; nu fotografeer ik met een Nikon D750 die uitkwam in 2015. De techniek is in die jaren ongekend verbeterd. Kijk zelf maar.

Dit is een 100% crop van een foto gemaakt met een Nikon D50 op ISO 3200.

Nikon D50 – ISO 1600. Je ziet behoorlijk wat ruis, vooral bij het blauwe badeendje en de schaduw.

En dit is een vergelijkbare van een foto gemaakt met een Nikon D750 op ISO 3200.

ISO 1600 – Nikon D750. Zie je dat er een stuk minder ruis zichtbaar is nu?

Vergelijk hier de foto’s maar even over elkaar:

De vergelijking is niet natuurlijk helemaal eerlijk; de D750 is een fullframecamera en de D50 niet. En een fullframecamera heeft minder ruis dan een niet-fullframecamera bij dezelfde ISO-waarde. En de D750 heeft veel meer pixels dan de D50. Maar het resultaat is waar het om gaat en je ziet dat de techniek dusdanig verbeterd is. De ‘angst’ die ik had voor een foto van ISO 800 of hoger, nu absoluut nergens meer op slaat!

Dus sta je in een situatie waarin een hoge ISO-waarde noodzakelijk is? En is het de enige (of beste) manier om een goed belichte, scherpe foto te krijgen? Berg je camera niet op uit angst voor de ruis, maar maak die foto gewoon!