Lange lens bij landschapsfotografie

De meeste landschapsfoto’s worden gemaakt met een groothoeklens. Daarmee leg je goed de weidsheid van een landschap vast. Maar wist je dat je ook perfect landschapsfoto’s maakt met een telelens? In dit artikel laat ik je zien in welke situaties je ook je teleobjectief uit je cameratas moet halen om eens flink in te zoomen.

Ter info: onder iedere foto staat met welke brandpuntsafstand de foto is gemaakt. Dit is de brandpuntsafstand op een fullframe (spiegelreflex)camera.

Geen interessante voorgrond

Een goed gekozen voorgrond geeft een landschapsfoto diepte, maar er zijn nou eenmaal situaties waarin de voorgrond niet interessant is. Of rommelig. Of te donker. Misschien kijk je wel prachtig uit over een landschap, maar sta je op een geasfalteerde parkeerplaats.

En soms is het gewoon ook lastig om iets boeiends te vinden om op de voorgrond in beeld te brengen. Inzoomen is dan een simpele maar effectieve manier om minder voorgrond in beeld te brengen.

Bij onderstaande foto was er bijvoorbeeld wél een prachtige lucht, maar het lukte me niet om een interessante voorgrond te vinden. We reden hier in IJsland tijdens de zonsondergang over een soort maanlandschap vol donkere rotsen. Het enige interessante voorgrondelement dat ik kon vinden, was de auto. Daarin heb ik de reflectie van de lucht gefotografeerd. En hoewel dat geen slechte foto opleverde… een auto heb ik nou eenmaal liever niét in m’n landschapsfoto’s. Gebruik het schuifje om de foto met de auto ook te bekijken.

24mm versus 124mm

160mm – Vanaf de weg was het hier ook moeilijk om een interessante voorgrond te vinden. Met een teleobjectief is dat bij deze foto ook niet ‘nodig’.

Aandacht op specifiek onderwerp

Die ene solitaire boom, dat fotogenieke huisje of een andere bijzonder element in het landschap: met een teleobjectief zorg je dat een onderwerp groter in beeld komt. Je benadrukt het bovendien door andere delen van het landschap juist buiten beeld te laten. Je bepaalt met het inzoomen waar de aandacht in de foto heen gaat. Meer informatie over deze strategie lees je in het artikel over de kunst van het weglaten.

Op onderstaande landschapsfoto staat een indrukwekkende waterval, maar die valt in het niet als je fotografeert met een groothoeklens. Hij komt dan te klein in beeld en verzuipt tussen de andere elementen in de foto. Bij de ingezoomde foto (met een brandpuntsafstand van 118mm) is de kolkende waterval niet te missen.

28mm versus 118mm. Door in te zoomen valt de waterval veel meer op. Het huisje aan de linkerkant helpt om een inschatting te maken hoe gigantisch deze gefotografeerde waterval in werkelijkheid is.

70 versus 200mm. Door de voorgrond buiten beeld te laten, lijken de bergtoppen nog meer te zweven tussen/boven de wolken.

Gefotografeerd met een brandpuntsafstand van 260mm, vanaf een uitzichtpunt. De aandacht gaat nu naar hoe het zonlicht op de rotsen schijnt.

120mm – Met een teleobjectief kun je een element uit het landschap isoleren, zoals hier bij deze boom. Dit wordt nog eens versterkt omdat de achtergrond wazig is vanwege de scherptediepte én omdat het lichtjes sneeuwde.

200mm – Nog een voorbeeld gefotografeerd in de sneeuw.

240mm – Door flink inzoomen komt de zon groot in beeld en zie je hoe deze mooi achter de bomen tevoorschijn komt. (Lees het artikel met tips voor het fotograferen van een zonsopkomst)

Patronen, structuren en lagen in het landschap

Sta je ergens op een heuvel, berg of ander uitzichtpunt? Een telelens is ideaal om vanuit een hoog standpunt een deel van het landschap te fotograferen, waarbij je focust op bijvoorbeeld bijzondere patronen of structuren die je ziet. Of je probeert de lagen in het landschap te benadrukken.

38 versus 150mm. Vind je de nevel tussen de heuvels het interessantste deel van de foto? Zoom daar dan gerust (flink) op in.

150mm – bij deze landschapsfoto in IJsland (Landmannalaugar) draait het om de vormen en patronen.

De combinatie van mist en het inzoomen, benadrukt de lagen in het landschap. De voorgrond was bovendien ook niet erg interessant (weiland) en ook de lucht voegde verder weinig toe. De lange brandpuntsafstand hield dat moeiteloos buiten beeld.

Lucht buiten beeld laten met een teleobjectief

Soms wil je bij een landschapsfoto de lucht ook helemaal buiten beeld laten. Bijvoorbeeld omdat de lucht overbelicht raakt en deze witte delen de aandacht in je landschapsfoto kapen. Met een telelens laat je de lucht veel makkelijker buiten beeld dan met een groothoeklens. Bij een korte brandpuntsafstand moet je de camera anders sterk omlaag richten. Of je moet aan de voet van de berg staan.

147mm – Een bewolkte lucht had bij deze foto de aandacht weggenomen van de boompjes met herfstkleuren.

105mm – Fotograferen vanuit een hoog standpunt maakt het makkelijker om de lucht buiten beeld te houden met een teleobjectief.

Landschap ‘comprimeren’ met een teleobjectief

Fotograferen met een lange brandpuntsafstand heeft ook invloed op de dieptewerking in een foto. Als je ver inzoomt, dan lijken objecten dichter bij elkaar te staan. Ik zal je uitleggen hoe dat zit.

Stel je voor, in jouw straat staan twee even hoge bomen. Als je bij de boom aan het begin van je straat staat, en de andere boom is 30 meter verderop, dan zie je die achterste boom kleiner. Ook al is-ie in het echt even groot. Dat is de werking van het perspectief. Het helpt ons bij het inschatten van afstanden en diepte.

Maar wat nou als jij die twee zelfde bomen vanaf een halve kilometer afstand bekijkt? De bomen lijken dan ongeveer even groot/klein. Het is daardoor lastiger om de afstand tussen de twee in te schatten.

Hetzelfde gebeurt als je fotografeert met een telelens. Je vergroot een stukje van het beeld in de verte. Hierdoor lijken objecten dichter bij elkaar te staan. We noemen dit dat het perspectief ‘gecomprimeerd is’. Het is extra moeilijk om de afstand tussen de objecten in te schatten, helemaal op een (tweedimensionale) foto.

De tempels op deze foto, lijken zich best dicht bij elkaar te bevinden. In werkelijkheid zit er een flinke afstand tussen, die zeker zou tegenvallen als je van de ene naar de andere tempel zou moeten lopen op je slippers ;)

116mm. De berg lijkt nu vlak achter het einde van de weg te beginnen, maar ook dat is gezichtsbedrog. De weg is een leidende lijn.

Zonder het comprimerende effect van een telelens was het niet gelukt om zowel de bomen als de attractie van de Efteling in beeld te brengen. Of dat was dan wel gelukt, maar dan was de Pagode heel klein in beeld gekomen en had het niet opgevallen. Deze foto maakte ik voor de fotoserie van de Loonse en Drunense Duinen (die uiteindelijk in National Geographic gepubliceerd werd).

Nog een situatie waarin je dit comprimerende effect goed kunt inzetten, is bij het fotograferen van de maan. Als je veel inzoomt, lijkt de maan ineens veel groter wanneer je deze tegelijkertijd vlak bij de horizon fotografeert.

Met de brandpuntsafstand van 200mm wordt de boom geïsoleerd gefotografeerd. Bij een korte brandpuntsafstand was de maan ook kleiner in beeld gekomen.

Maan boven de toppen van de bergen. Gefotografeerd met 300mm, foto is daarna nog met 1/3 gecropt. Wat lijkt de maan groot zo he?

Mist benadrukken door inzoomen

Een zoomlens is ten slotte een fijn hulpmiddel om mist in het landschap te benadrukken. Je hebt vast wel eens meegemaakt dat je in de verte een nevellaagje boven een weiland ziet. Of wat mistflarden in het bos. Prachtig, dat wil je goed op de foto zetten!

Maar zou je naar dat punt met de mist toelopen, dan lijkt de mist ook op te schuiven naar de verte. Als je het mistlaagje wilt benadrukken, schiet je niets op om er naar toe te bewegen. Fotograferen met een lange brandpuntsafstand werkt wél. Je haalt de mist als het ware ‘dichterbij’ en het nevellaagje in de verte lijkt zo ook voller. Lees het artikel over fotograferen van mist voor meer praktische tips.

27mm – 135mm. Het nevellaagje boven de heide is alleen zichtbaar in de verte. Het heeft dan geen zin om daar ‘naar toe’ te lopen, je kunt beter flink inzoomen en een deel van de voorgrond buiten beeld laten.

Bij deze foto komen diverse tips uit dit artikel samen. Er is veel ingezoomd waarbij de lucht bewust buiten beeld is gehouden. De aandacht gaat zo mooi naar de lagen in beeld, die door de mist nog eens benadrukt worden.

Dus… neem jij de volgende keer je telelens ook mee als je een landschap gaat fotograferen? Ik hoop het, want het is zonde als je zoveel mooie potentiële plaatjes laat schieten omdat je alleen een groothoeklens bij je hebt.