11x nachtmerries van een fotograaf (en hoe je ze kunt voorkomen)

Er zijn genoeg nachtmerries die een fotograaf kan hebben. Nachtmerries waarvan ik hoop dat ze nooit voor je uitkomen. Daarom in dit artikel een stel handige tips hoe je deze vervelende situaties kunt voorkomen, en je ‘s nachts met een gerust hart kunt gaan slapen ;)

Nachtmerrie #1 Het beslissende moment missen

“The decisieve moment “, aldus Henri Cartier Bresson. Hét moment dat je de foto wilt maken. Dat alles gewoon klopt voor een topplaat. De camera instellingen, het licht, de achtergrond, compositie, emoties, noem maar op. Helaas duurt het beslissende moment vaak maar kort. Denk aan ‘de kus’ bij een bruiloft of uit het water springende dolfijnen of walvissen fotograferen. Dit moment wil je écht niet missen, want meestal is er geen gelegenheid om eenzelfde foto nog een keer te maken. Maar boy o boy, wat moet je toch aan veel dingen denken. En wat kunnen er een hoop dingen mis gaan.

Je kunt de verkeerde camera instellingen hebben gekozen (waardoor de foto bijvoorbeeld bewogen is of te donker), je kunt hebben vertrouwd op de automatische stand (nooit een goed idee), het geheugenkaartje kan vol zijn, de batterij leeg, de flitser oververhit (been there, done that!), je hebt te laat geklikt, de lensdop zat er nog op (=zwartkijker), je keek net de verkeerde kant op, je had de lens met een verkeerde brandpuntsafstand erop zitten…

Helaas kan niet alles voorkomen worden, maar een dosis logisch nadenken, een solide voorbereiding (alles opgeladen?, geheugenkaartjes van de camera leeg?), een goede camerabeheersing (weten waarom je bepaalde instellingen kiest!) en een duidelijke focus helpen al een heleboel.

Fotografeer je een huwelijk of een andere belangrijke opdracht)? Het is dan onmogelijk om het beslissende moment te missen en aan te komen met ‘Ja, maar mijn camera deed het ineens niet’. Zorg in zo’n geval dat je áltijd een goede backupcamera bij de hand hebt!

Deze walvis komt hoog uit het water!

Nachtmerrie #2 Je foto’s kwijtraken door een crash van de harde schijf

Wist je dat 3 van de 10 mensen geen backup van de computer (en dus: foto’s) maakt? Gewoon 30%! Vertel me alsjeblieft niet dat jij één van die 3 bent. Want hoewel vaak wordt gedacht “Dat overkomt mij toch niet”, zit een ongelukje in een klein hoekje. Een computercrash gebeurt altijd als je nét van plan was die backup te gaan maken. Foto’s zijn vaak waardevoller dan je denkt, vooral als je ze kwijt raakt door iets wat je met een simpele backup had kunnen voorkomen. Zorg daarom voor een solide, zelfwerkend backupsysteem. En nee, dat is niet iets zijn je volgende week wel gaat ‘opzetten’ of iets wat te lang op je to-do lijstje moet staan. Onderneem nu actie!

Nachtmerrie #3 Waterschade aan de camera

Waterschade is absoluut mijn grootst nachtmerrie! Het is me gelukkig nooit overkomen dat mijn camera kapot ging, maar ik kan wel zeggen dat ik sinds mijn allereerst mobiele telefoon er zeker 4 of 5 heb ‘verdronken’. Op dat gebied dus wel enige expert ben – helaas. De huidige range aan spiegelreflexcamera’s gaat gelukkig echt niet kapot door een paar spatjes, maar wees altijd voorzichtig als het om water gaat. Voorkom zoveel mogelijk dat je camera nat wordt, eventueel met een speciale camera ‘regenjas’.

Toch een natte camera?

Is de camera nat geworden door bijvoorbeeld motregen? Droog de camera dan goed af. Als je camera echt een plensbui te verduren heeft gehad (of een andere flinke laag water), verwijder dan zo snel mogelijk te batterij en leg de camera in een bak met rijst. Het rijst trekt het vocht uit de camera. Wees geduldig en pas als je zeker weet dat alles droog is (minstens 24-48u!), probeer dan de camera weer aan te zetten. Ik weet hoe moeilijk het is om geduldig te zijn in zo’n geval (je wilt gewoon weten of ‘ie het nog doet), maar het is zó belangrijk. Zet je de camera te snel weer aan, dan kan ergens kortsluiting ontstaan en kun je het waarschijnlijk wel vergeten.

Ik heb dit zelf gelukkig nooit met een camera hoeven doen, maar ik weet wel dat een collega fotograaf zijn camera hiermee heeft weten te redden. De truc met water werkt ook bij mobiele telefoons, mits het geen zeewater is. Het zeewater laat zout en andere troep achter zodra het water is verdampt, wat de werking van de elektronica kan beïnvloeden. Toen mijn iPhone iets teveel zeewater had binnen gekregen, kreeg ik het nadrukkelijk advies om deze juist niet in een zak met rijst te doen maar gewoon dicht te laten en naar de reparatieservice te brengen.

Goede cameratas

Je beschermt je camera ook tegen water door te investeren in een goede cameratas. Tijdens een vakantie op Hawaii heb ik uren in de regen gelopen, maar geen drupje was binnen gekomen. Zelfs niet toen ik bij het oversteken van een riviertje uitgleed en met mijn billen in het (gelukkig ondiepe) water belande. De buitenkant van de tas was behoorlijk nat geworden, maar van binnen was alle apparatuur nog steeds droog. (Al was het natuurlijk nog steeds een schrikmoment!)

Nachtmerrie #4 Niet het juiste knopje vinden voor een benodigde instellingen vlak voordat/tijdens een belangrijk moment/evenement/fotosessie.

Yes, it happened to me. Hiermee bedoel ik niet weet dat je niet weet welke camera instellingen je moet kiezen, maar je simpelweg niet het knopje kunt vinden voor die ene setting. Wanneer je werkt met de camera zoals altijd, dan is de kans klein dat het je gebeurt. Maar als je een camera huurt of leent (bijvoorbeeld een backup-camera), of je hebt een nieuwere camera gekocht, dan is het een ander verhaal.

Het is mij twee keren overkomen dat ik me rot bleef zoeken naar dat ene knopje. Toen ik een andere andere camera gehuurd voor een opdracht en het duurde veel te lang voordat ik door had dat het scherpstelpunt geblokkeerd was met een Lock knopje. En een andere keer kreeg ik de camera maar niet van LiveView af, want dat had ik toen nog niet gebruikt. Het klinkt misschien heel sullig, maar ik denk dat het vaker voorkomt dan je denkt. Als alles goed staat is het geen probleem, maar met een andere camera werkt het soms net even anders.

Een goede vriendin van me, die ook fotograaf is, belde me recent veel te vroeg in de ochtend ooit eens op omdat ze onderweg was naar haar afspraak, maar op haar nieuwe camera (die ze nog geen 24uur had) niet kon vinden hoe ze het scherpstelpunt kon veranderen. Ik had die camera al een tijdje, en weet nog dat ik de eerste keer zelf ook naar het juiste knopje hiervoor had gezocht. Thuis had ik er toen de handleiding bijgepakt. Een paar weken later, toen ze in alle vroegte om advies vroeg, hadden we geen van tweeën de handleiding bij de hand en duurde het opnieuw een kwartier voordat ik wist hoe ik het de eerste keer ook al weer goed had gezet.

De les die ik hierin hoop mee te geven; ook als is de gehuurde/nieuwe camera van hetzelfde merk als de camera die je bent gewerkt, soms werken de dingen nét ietsje anders. Zorg dat je dit altijd goed uitzoekt voor een belangrijke moment of fotosessies, of neem desnoods de ‘gewone’ camera mee!

Nachtmerrie #5 Camera wordt gestolen

Als je camera wordt gestolen, dan is dat natuurlijk heel vervelend. Vaak is niet meer dan een portie logisch verstand en een aantal simpele maatregelen nodig om diefstal te voorkomen, maar 100% voorkomen kan je het natuurlijk nooit. Wat nog vervelender is bij diefstal (ondanks alle maatregelen), is als blijkt dat je zelf voor de kosten moet opdraaien omdat je bijvoorbeeld niet of niet goed verzekerd bent!

Ga daarom even verschillende situaties na en bedenk of de camera in alle situaties verzekerd is. Misschien is diefstal wel gedekt door je inboedelverzekering, maar niet als je camera wordt gestolen wanneer je een dagje naar het strand of naar de dierentuin bent. Ben je op vakantie, dan dekt een reisverzekering vaak maar tot een bepaald bedrag (bijvoorbeeld € 1500) en wellicht is de waarde van jouw apparatuur al veel meer.

Nachtmerrie #6 Iets vergeten mee te nemen

“Wow, kijk die lucht buiten! Volgens mij wordt het een hele mooie zonsondergang!” Vlug pak ik mijn cameratas, ik spring op de fiets en een paar minuten laten ben ik op dat ene mooie plekje. Wanneer ik de camera uit de tas pakt, kom ik erachter dat het geheugenkaartje nog in de computer zit. Verdorie! Het fotograferen van de zonsondergang kun je dan wel vergeten.

Het gebeurde me niet één keer, maar vaker. In een andere situatie was de batterij nog aan het opladen. Of ik had het statief wel bij me, maar niet het statiefschoentje.

Haastige spoed is zelden goed, dus zorg dat je in zo’n situatie toch die 30 seconden extra neemt om te controleren of je alles bij je hebt. Heb je een opdracht of een fotosessie? Dan kun je het je natuurlijk al helemaal niet veroorloven iets te vergeten. Een inpaklijstje is dan geen slecht idee. Toen ik nog werkte als bruidsfotograaf, pakte ik de avond van te voren altijd het lijstje erbij en legde ik alles klaar. En in de ochtend controleerde ik het nog een keer. Just to be sure. Voor een fotosessie met kinderen en gezin ben ik iets minder gestressd, maar ik controleer het zeker nog een keer allemaal voordat in de auto stap.

Verklein de kans om iets te vergeten door je cameratas zo compleet mogelijk te houden en/of apparatuur zoveel mogelijk bij elkaar te bewaren. Laat de batterij niet in de oplader zitten als deze klaar is, maar stop deze terug in de camera. Laat de geheugenkaartjes niet rond je computer slingeren nadat je foto’s op de computer hebt gezet, maar berg ze weer op in cameratas.

Nachtmerrie #7 Ome Henk wilde ook even een foto maken (en verpest zo jouw foto)

Fotografie is populairder dan ooit. Het is ook niet gek dat steeds meer bruiloftsgasten ook hun camera mee nemen, zelfs als er een professionele fotograaf is om het geheel vast te leggen. Dat kan voor wat vervelende situaties zorgen, zoals het voorbeeld met “ome Henk”. Ome Henk is bekend bij huwelijksfotografen; zo wordt een persoon genoemd van familie of vrienden die ook graag tijdens de dag fotografeert. Hoewel ome Henk waarschijnlijk enkel goede bedoeling heeft, kan het ook een negatieve effect hebben bij het fotograferen.

Bijvoorbeeld ome Henk die ineens opstond om zelf ook een foto te maken en daarbij ineens in jouw compositie kwam wandelen. Of bij de huwelijksceremonie tegenover je ging staan, vlak voor ‘de kus’ (ja, echt, het overkwam mij!). Of dat bij het binnenkomen van het bruidspaar in de trouwzaal de gasten allemaal door hun camera kijken of naar hun mobieltje, in plaats van echt naar het bruidspaar.

Het wordt gelukkig steeds gebruikelijker dat het bruidspaar de gasten vraagt om tijdens de ceremonie te blijven zitten en niet zelf te fotograferen. Zodat zij optimaal van de huwelijksvoltrekking kunnen genieten, maar ook omdat de fotograaf niet gehinderd wordt. Voorkom een situatie als deze door zo’n ‘unplugged wedding’ vooraf met het bruidspaar te bespreken. Benadruk hierin niet dat het beter is voor jou, maar ook voor de gasten zelf!

Maak ook altijd duidelijke afspraken als je weet dat er een fotograaf (zoals ome Henk) of videograaf tijdens de huwelijksvoltrekking zal zijn. Wie heeft er ‘voorrang’ en wie moet wijken voor de ander? Het is voor geen enkele partij leuk omdat op de dag zelf pas te moeten bespreken (of uit te moeten vechten).

Nachtmerrie #8 Het geheugenkaartje is ineens niet meer leesbaar

Je hebt een stel prachtige foto’s gemaakt en wilt deze foto’s inladen in de computer. En dan kom je er achter dat het geheugenkaartje ineens niet meer leesbaar is. Oh nee! Zelf heb ik het meerdere keren meegemaakt. Eén keer omdat ik de camera per ongeluk had uitgezet terwijl de camera nog een foto aan het opslaan was, waardoor er een schijffout ontstond. Een andere keer gaf het kaartje zonder duidelijke oorzaak een foutmelding. Geen paniek, in veel gevallen betekent een leesfout niet dat je ál je foto’s van het kaartje ook daadwerkelijk kwijt bent. Met speciale software kun je vaak de bestanden alsnog terug halen. In het artikel “alles over geheugenkaartjes van je camera” lees je hier meer over.

Nachtmerrie #9 Je hebt foto’s verwijderd van het geheugenkaartje die nog niet op de computer stonden

Misschien was je er van overtuigd dat je ze had ingeladen, misschien dacht je gewoon niet goed na toen je het geheugenkaartje wiste of formatteerde. Hoe dan ook… je kunt de foto’s absoluut niet terugvinden in Lightroom of op de computer. Oei. Zolang je het geheugenkaartje waar je denkt dat de foto’s op stonden niet helemaal opnieuw volgeschoten hebt, bestaat er nog een kans dat je de foto met speciale software kunt terugvinden. De foto staat dan namelijk nog wel op het kaartje, maar is in feite verborgen. Dit is niet het geval als je het hele kaartje weer hebt gevuld met nieuwe foto’s; de verborgen foto’s worden dan overschreven. (In dit artikel lees je hoe je met speciale software de verwijderde foto’s weer terughaald)

Zelf probeer ik een situatie als deze te voorkomen door alleen een geheugenkaartje te formatteren als ik vlak daarvoor heb gecontroleerd of de foto’s ook echt allemaal zijn ingeladen in Lightroom. Omdat ik een heel stel geheugenkaartjes heb, pak ik vaak een ‘nieuwe’ en controleer en wis ik alles eens in de zoveel tijd. In feite kun je de foto’s natuurlijk ook van het kaartje halen zodra je ze hebt ingeladen, maar omdat het soms enkele uren duurt voordat de backup is gemaakt (zelfs als deze automatisch gaat draaien), houd ik de foto’s vaak nog even op het geheugenkaartje.

Nachtmerrie #10 Copycat: Foto’s die onrechtmatig door derden gebruikt worden

Iedere fotograaf die te maken heeft gehad met een copycat zal dit hoogstwaarschijn omschrijving als een nachtmerrie. Een copycat is iemand die jouw foto heeft gekopieerd en gebruikt voor een ander doel, zonder dat jij daarvoor toestemming hebt gegeven. Voorbeelden van copycats die ik helaas meer dan eens heb gezien is dat (beginnende) fotografen foto’s van andere fotografen kopiëren en op hun eigen website zetten (soms zelfs met hun eigen watermerk!). Dit mag natuurlijk niet, want op foto’s rust auteursrecht. Nog los van het feit dat je in feite potentiële klanten om de tuin leidt met werk dat je zelf niet eens hebt gemaakt (of kunt maken).

Wanneer je een copycat hebt ontdekt, dan ben je waarschijnlijk niet blij. Je wordt boos. Je vind het oneerlijk. Het frustreert dat iemand er met jouw (harde) werk vandoor gaat. Helaas is er weinig mogelijk om een copycat te voorkomen, simpelweg omdat alles wat je online zet, er altijd op een of andere manier afgehaald kan worden. Een copyright teken onderaan de website of een disclaimer doet daar niets tegen. Je kunt je foto’s wel zoveel mogelijk beschermen door ze in lage resolutie online te zetten, omdat de dan minder bruikbaar zijn voor offline doeleinden (zoals prints en reclames). Ook kun je een watermerk in de foto zetten. Tegelijkertijd kan deze er afgesneden worden als deze in een hoek is of weggewerkt worden in Photoshop. Lees hier meer over auteursrecht, copycats, het opsporen van copycats en welke acties je kunt ondernemen.

Nachtmerrie #11 Niet de foto kunnen maken zoals je wilt

Als je een situatie niet kunt vastleggen zoals je voor ogen had, dan kan dit twee dingen betekenen. Of de situatie is niet zoals je had gehoopt, omdat je bijvoorbeeld ander licht of weer hebt. Of je krijgt dat wat je voor je ziet niet op dezelfde manier vastgelegd.

In het eerste geval zul je je verwachtingen moeten bijstellen. Als je vroeg bent opgestaan voor een stralende zonsopkomst, maar je hebt niets dan grauwe bewolking, dan vraagt dat toch iets van je flexibiliteit.

Is het zo dat het niet lukt om de situatie vast te leggen zoals je het ziet, dan kan dit met veel verschillende dingen te maken hebben. Misschien heb je een verkeerd objectief met een onjuiste brandpuntsafstand op de camera zitten, misschien ligt het aan de gekozen camera instellingen. Misschien is er zoveel contrast in de situatie die je fotografeert, dat het onmogelijk is om deze te fotograferen zoals je ziet zonder speciale accessoires of belichtingstechnieken. Wil je de mogelijkheden van je camera en objectief maximaal benutten, én de onmogelijkheden leren kennen voor het fotograferen van een vrijwel iedere situatie? Dat leer je allemaal in de online fotografie cursus “Nooit Meer Op De Automatische Stand Fotograferen”. 

Vertel.. wat is jouw grootste nachtmerrie die hierboven staat beschreven? Of heb jij nog een andere nachtmerrie?