Welke lens heb je nodig als je de maan wilt fotograferen? Hoe fotografeer je een maan in het landschap? Wat moet je weten over de camera-instellingen als je de maan fotografeert? Het antwoord op deze vragen en meer lees je in dit artikel.
Welke lens voor het fotograferen van de maan?
Voor een close-upfoto van de maan heb je een lange lens nodig met een brandpuntsafstand van minimaal 200mm. Een 300mm lens is nog beter. En heb je nóg meer millimeters, dan is dat fantastisch!
Onderstaande foto maakte ik met een brandpuntsafstand van 300mm op een fullframecamera. Je ziet dat zelfs met deze brandpuntsafstand de maan best klein in beeld is. Daarom wil je de langste lens gebruiken die je hebt, of verleng de brandpuntsafstand met een extender.
Volle maan (gefotografeerd in Nieuw-Zeeland) met 300mm lens. De maan staat nog steeds best klein in beeld.
Uiteraard kun je de foto iets uitsnijden (croppen), dat is geen probleem. Zolang je maar niet alleen de maan probeert uit te knippen, want dat gaat wel ten koste van de kwaliteit.
Dezelfde foto maar dan flink bijgesneden. Op dit formaat ziet het er nog ok uit, maar probeer deze uitsnede niet groot af te drukken.
Heb jij een spiegelreflex- of systeemcamera zonder fullframesensor? Dan krijg je er zomaar extra zoom bij. Jouw 300mm objectief heeft dan een effectieve brandpuntsafstand van bijvoorbeeld 450mm. Dat komt goed uit bij het fotograferen van de maan. Ook met een bridgecamera heb je een voordeel: deze heeft een effectieve brandpuntsafstand van soms wel 900mm of meer.
In mijn cameratas zitten geen objectieven met een brandpuntsafstand langer dan 300mm. Maar op de foto hieronder, gemaakt door NASA, zie je hoe de maan er uit ziet als je een lens van 1150mm (!) gebruikt.
Foto van de maan gemaakt door NASA met een Nikon D4. De brandpuntsafstand is 1150mm. f/13, ISO 400, 1/320s. De foto is niet gemaakt is tijdens een volle maan. Door deze lichtval zie je mooi de kraters aan de linkerkant (waar het net donker wordt). De donkere vlek op de maan lijkt op een zee, maar zijn ook kraters.
De maan groot fotograferen
De maan is op een foto bij een specifieke brandpuntsafstand (en dezelfde camera) altijd even groot. Maar de maan lijkt wel groter als ze in de buurt van de horizon staat. Deze maanillusie ontstaat omdat je de maan dan kunt vergelijken met objecten waar je de grootte wel van kent (zoals gebouwen, bruggen, bomen). Je geeft er zo een grootte aan. Net zoals je de grootte of weidsheid van een landschap benadrukt door mensen in het landschap te fotograferen.
Maan boven de toppen van de bergen. Gefotografeerd met 300mm, foto is daarna nog met 1/3 gecropt.
Wil je dit effect in je voordeel gebruiken? Zoek dan eens op hoe laat de maan ondergaat of opkomt. Een zonsopkomst of zonsondergang is iedere dag een paar minuten eerder of later, maar bij de opkomst- en ondergang van de maan kan dat meer dan een uur schelen. De ene dag komt de maan bijvoorbeeld om 18:28 op, de volgende dag pas om 19:43.
De lens waarmee je fotografeert, is natuurlijk nog steeds van invloed op de grootte van de maan. Hoe langer de brandpuntsafstand, hoe groter de maan in beeld. Fotografeer jij dus met veel groothoek, dan maakt het niet uit dat de maan dicht bij een gebouw staat. De maan is niet meer dan een kleine witte stip of half ronde streep, zoals je hieronder kunt zien.
Hoe korter de brandpuntsafstand, hoe kleiner de maan in beeld. Deze foto werd gemaakt in Fins Lapland met een 24-70mm objectief op 28mm. Dat de maan vlak boven het huisje staat, maakt de maan optisch niet groter in dit geval.
Door de brandpuntsafstand van 200mm staat de maan hier ook groter in beeld. Ook foto in de sneeuw is gemaakt in Zweeds Lapland.
Toch zie je ongetwijfeld wel eens foto’s online waar de maan uitzonderlijk groot opstaat. Is dat dan echt? Komt dat door de maanillusie?
Als je ook veel van het landschap ziet (er is dus niet maximaal ingezoomd), dan is de foto waarschijnlijk digitaal gemanipuleerd. De maan is dan met Photoshop (of een ander fotobewerkingsprogramma) op een mooie plek op de foto gezet. Of op dezelfde plek vergroot. Net zoals hieronder, waarbij de maan toch wel héél groot is naast de Big Ben in Londen.
Zeg nou zelf, dit ziet er toch ook gewoon nep uit? Bij dit beeld zijn in Photoshop twee foto’s samengevoegd; de foto van Londen en een close-up van de maan. De maan is daarom onrealistisch groot.
Supermaan: 14% groter dan normaal
Er is wel een uitzondering wanneer de maan écht een stukje groter in beeld komt. Dat is bij een supermaan. Doordat de baan van de maan om de aarde niet exact rond is maar een ellips vorm heeft, varieert de afstand van de maan tot de aarde tussen de 357.000 en 406.000 km. Bij een supermaan staat de maan dicht bij de aarde. Hierdoor is de volle maan helderder (tot 30% zelfs) én ook echt zo’n 14% groter. Vandaar de naam supermaan*.
(* De definitie van een supermaan verschilt per bron. Sommige bronnen stellen dat een supermaan plaatsvindt wanneer de volle maan in het jaar het dichtst bij de aarde staat, ongeacht de exacte afstand. Anderen hanteren een stikt getal, zoals deze bron. Daar staat dat 367.607 kilometer de grens is voor wat als een supermaan telt.)
Wanneer je de supermaan fotografeert met een lange brandpuntsafstand én je plaatst deze ook nog eens in de buurt van een object, dan kun je bijzondere foto’s maken.
Dit bericht op Instagram bekijken
Planning bij een maanfoto
Bovenstaande foto is niet ’toevallig’ zo gemaakt. Voor een dergelijk beeld heb je een goede voorbereiding nodig. Je bepaalt van te voren de locatie en je weet hoe laat je daar moet zijn.
Er zijn veel verschillende websites en apps (zoals PhotoPills) die je vertellen hoe laat de maan opkomt, hoe laat ze ondergaat, welke maanfase het is, wat de hoogte van de maan is (in graden boven de horizon), hoeveel van de maan zichtbaar is, noem maar op. Op deze site zie je trouwens de verschillende maanfases afgebeeld. En in deze tabel zie je de data waarop het volle maan is, inclusief wanneer er een supermaan te fotograferen valt.
Heb je een specifiek shot met de (super)maan in gedachten? Duik dan in die informatie, zodat je perfect voorbereid bent.
Sluitertijd bij het fotograferen van de maan
Wist je dat de maan met een snelheid van 3680 kilometer per uur om de aarde draait? Ik (ook) niet. Dat moest ik googelen. ;)
Hoewel de maan stil lijkt te hangen in de lucht, beweegt ze dus best snel. Daarom wil je het liefst een sluitertijd van 1/125s of korter instellen als je een close-upfoto maakt.
Gelukkig is het maanlicht beste fel en kun je bij volle maan prima een foto maken van bijvoorbeeld 1/400s. Je hebt dan ook geen statief nodig.
Wanneer je veel inzoomt kan het wel handig zijn om je camera op een statief te zetten. Bij een 300mm-lens is een sluitertijd van bijvoorbeeld 1/125s meestal lang om uit de hand een scherpe foto te maken. Een ander voordeel van een statief is dat je de ISO-waarde meestal iets lager kunt houden. Plus: je hoeft een zware camera niet de hele tijd naar boven te richten. Ook best fijn.
Wanneer de maan erg klein op de foto komt, dan kun je wel een sluitertijd langer dan 1/125s instellen. De beweging zal minder opvallen, vooral als de maan toch overbelicht op de foto komt.
De bewegingsonscherpte komt niet door de snelheid waarmee de maan beweegt. De sluitertijd van 1/125s was te lang om uit de hand te fotograferen bij een brandpuntafstand van 300mm.
Beeldstabilisatie bij maan fotograferen
Fotografeer je vanuit de hand? Zet dan vooral beeldstabilisatie aan. Je camera of het objectief corrigeren dan kleine trillingen of bewegingen, waardoor je scherpere foto’s krijgt. Je merkt dit vooral als je veel zoomt. Als je de camera op statief hebt gezet, zet je beeldstabilisatie uit.
Belichting van de maan
Bij een close-up foto van de maan, wil je vermoedelijk meer dan een witte bol fotograferen. Het is vaak het mooist als je de donkere vlek van de kraters op de maan nog ziet. Haal daarom je camera van de automatische stand af, want anders lijkt de foto waarschijnlijk alsof iemand met een zaklamp in je gezicht schijnt. Zie hier het verschil:
Denk je nu… huh de maan lijkt op z’n kop, want de donkere vlek zit op een andere plek? Dat kan kloppen, want ik fotografeerde deze maan vanuit Nieuw-Zeeland.
Hierboven las je al dat je een sluitertijd van 1/125s of korter instelt. Ook houd je de ISO-waarde het liefst laag (tussen de 100 en 400) omdat je dan minder snel ruis in de foto krijgt. Pas hier dan het diafragma op aan, die heeft meestal een grootte tussen de f/4 en f/11.
Voor de juiste belichting helpt het om de camera op spotmeting te zetten. (Geen idee wat spotmeting is en hoe je dit precies gebruikt? Dat leer je in mijn online fotografiecursus.)
Maan fotograferen in het landschap
Wil je de maan onderdeel maken van je landschapsfoto? Je hebt dan de maan het liefst niet te hoog aan de hemel, want dan krijg je veel (lege) lucht in beeld. Maar te laag is ook weer niet goed, omdat anders gebouwen, bomen of andere objecten je zicht op de maan blokkeren.
Compositie & standpunt
Als je de maan onderdeel maakt van je landschapsfoto, speel dan ook bewust met de compositie om de maan een mooie ‘plek’ in beeld te geven. Onderzoek daarvoor of je juist vanuit een laag of wat hoger standpunt wilt fotograferen. Kun je de maan misschien ook met een reflectie fotograferen? Of vanuit welke positie schijnt de maan mooi tussen de bomen door?
Door het lage standpunt schijnt de maan mooi tussen de silhouetten van de palmbomen.
Deze foto maakte ik in Fins Lapland. Het licht van het dorpje is vermengd met maanlicht en een hééél klein beetje noorderlicht bovenin. De positie van de maan is hier wel een beetje slordig gekozen, ze staat nu net een beetje achter een boom. Het was mooier geweest als ze precies tussen de twee bomen door scheen (en daar dus ‘los’ van was). Hiervoor had ik alleen maar een stapje opzij hoeven doen.
Belichting
Vind je het storend dat de maan verandert in een witte bol, zoals bij de foto hierboven? Een belichting waarbij én het landschap goed belicht is én de maan niet overbelicht, is vaak erg lastig. Zodra het donker begint te worden, is het contrast al te groot.
Dat betekent dat je bij je instellingen moet kiezen voor óf een goede belichting op het landschap óf een goede belichting van de maan (waarbij je de donkere vlek op de maan nog ziet).
