Misschien heb je wel eens gehoord van AdobeRGB, sRGB of ProPhotoRGB. Het is de kleurruimte van een foto. Maar wat is dit precies? Welke kleurruimte stel je in voor je foto en waarom? En wat is het verschil met CMYK? In dit artikel vertel ik je wat je hierover moet weten.
Wat is RGB?
Voor ik het ga hebben over sRGB, AdobeRGB en ProPhotoRGB begin ik bij de basis. Want het is belangrijk dat je weet waar RGB voor staat.
Iedere foto (of afbeelding) is opgebouwd uit een heleboel pixels. Zo’n pixel is als het ware een piepklein puntje en samen maken miljoenen puntjes (megapixels) de uiteindelijke foto. Elke pixel heeft een specifieke kleur. Deze kleur is opgebouwd uit een bepaalde hoeveel rood, groen en blauw. Dit is dus ook gelijk waar de afkorting RGB vandaan komt: Red, Green, Blue.
Op jouw beeldscherm worden kleuren ‘gemaakt’ door een bepaalde mix van deze drie basiskleuren. Paars ontstaat bijvoorbeeld door een combinatie van rood en blauw. Net zoals je vroeger hebt geleerd op school. Toch is het mengen van de digitale kleuren iets anders dan het mengen van kleuren met verf. Het gaat nu om het mengen van ‘licht’. Alle kleuren bij elkaar worden wit; dus niet bruin of zwart zoals je zou verwachten bij verf of inkt. En geel op je beeldscherm wordt gemaakt met een combinatie van rood en groen (ja, echt)!
Wil je met eigen ogen zien dat je beeldscherm uit alleen maar puntjes rood, groen en blauw is gemaakt? Maak dan het beeldscherm van je laptop, tablet of smartphone met je vinger een heel klein beetje vochtig. Waterdruppels werken als een vergrootglas en je ziet dan verschillende inimienie puntjes in -jawel- drie kleuren.

RGB bestaat uit de kleuren rood, groen en blauw.
RGB-kleurcodes
Dit hoef je eigenlijk niet te weten, maar omdat ik het zelf interessant vind zet ik het er bij.
Om de waarde van een kleur aan te geven is er een codesysteem die bestaat uit een hekje en daarachter 6 tekens. De eerste twee tekens zijn voor de kleur rood, de twee daarna zijn voor de kleur groen en de laatste twee voor de kleur blauw. #RRGGBB dus. Als de waarde ‘nul’ is, dan zit er dus niets van die kleur in. Hoe meer kleur, hoe hoger het getal. Na de 9 zijn we nog niet klaar, en komen de letters a tot en met f. F is het maximum. Als je dit weet, kun je kleurcodes makkelijk ontcijferen. #ff0000 = rood, #00ff00 = groen, #0000ff = blauw, #000000 = zwart (geen enkele kleur), #ffffff = wit (alle kleuren).
Nogmaals, dit van de kleurcodes mag je ook weer vergeten voor het RGB-verhaal. Zolang je maar weet dat elke pixel in de foto opgebouwd is uit een kleurenspectrum dat bestaat uit combinaties van rood, groen, blauw.
Kleurruimte AdobeRGB, sRGB en ProphotoRGB
RGB zijn dus de drie kleuren die de basis vormen voor de andere kleuren. De kleurruimte gaat over de hoeveelheid en het bereik van de kleuren. De bekendste twee zijn AdobeRGB en sRGB. Ook ProphotoRGB kom je al snel tegen. Dit zijn niet de enige kleurruimtes, maar anderen laat ik even buiten beschouwing.

Verschillende kleurruimtes zijn te vergelijken met verschillende verffabrikanten.
Een kleurruimte kun je vergelijken met een verffabrikant. Elke fabrikant heeft een x aantal kleuren in z’n assortiment en daarbij bepaalde keuzes gemaakt. Zo kan fabrikant A door het mengen van de basiskleuren bijvoorbeeld maximaal 10.000 kleuren verf maken. De fabrikant vond het belangrijk dat een groot bereik aan kleuren vertegenwoordigd was.
Fabriek S heeft hetzelfde aantal kleuren, maar koos juist voor kleinere stapjes tussen de kleuren. Wil je een kleur bijvoorbeeld een ietsiepietsie geler maken? Dan kan dat. Het verschil met het assortiment van A is dus dat de kleuren als het ware dichter op elkaar zitten.
Fabriek P vond het assortiment van A en S maar ‘zozo’. Deze fabriek besloot dat je élke denkbare kleur verf moest kunnen bestellen en in zijn assortiment vind je wel 50.000 verfkleuren. Het assortiment is dus het uitgebreider dan bij A en S.
Het ‘assortiment’ is ook het verschil bij AdobeRGB, sRGB en ProPhotoRGB. Je ziet hier een illustratieve weergave van het kleurbereik. ProPhotoRGB heeft een veel groter bereik dan Adobe RGB en sRGB. sRGB is heeft het smalste bereik. Het aantal kleuren is veel groter dan het voorbeeld van de verffabrieken, maar het specifieke aantal is niet van belang – je gaat de kleuren toch niet natellen – als je weet hoe het zit met het kleurbereik.
Welke kleurruimte moet je gebruiken?
De kleurruimte die je kiest is afhankelijk van het doel van de foto. Het is niet zo dat ProPhotoRGB of AdobeRGB persé beter is dan sRGB omdat het een groter kleurbereik heeft. Integendeel. Het kleurprofiel dat je gebruikt moet juist vooral passen bij wat je met de foto gaat doen.
Met verf is dat net zo. Het merk of ‘type’ verf dat je koopt moet passen bij het materiaal dat je wilt beschilderen. Zo heb je vaak andere verf nodig voor op hout dan voor op muren. Kies je toch een citroengele muurverf en je smeert deze op hout, dan pakt de kleur misschien wel eerder sinaasappeloranje uit.
Kleurruimte voor foto’s op het internet
Zet je een foto op het internet, dan kun je dit het beste doen in sRGB. Tot een aantal jaren geleden was dit de enige ’standaard’. Gelukkig doen de browsers steeds meer aan kleurmanagement en kunnen sommigen ook prima overweg met AdobeRGB. Maar nog steeds geldt dit nog niet voor alle browsers, en zelden bij smartphones en tablets. Dit resulteert dan in een foute (lelijke) kleurweergave.
Laten we de proef op de som nemen. Hieronder staan een aantal foto’s, elk op een ander kleurprofiel. De foto’s in de linkerkolom zijn geëxporteerd vanuit Lightroom. Het kleurprofiel is in de JPG-foto ingesloten. De foto’s in de rechterkolom zijn opnieuw opgeslagen in Photoshop, waarbij het kleurprofiel niet bijgevoegd wordt. (Bij het opslaan staat het vinkje dus uit bij “Kleurprofiel insluiten”)
Nu is de vraag natuurlijk: Zien alle foto’s er hetzelfde uit?

sRGB
Profiel niet bijgevoegd

sRGB
Profiel niet ingesloten

AdobeRGB
Profiel ingesloten

AdobeRGB
Profiel niet ingesloten

ProPhotoRGB
Profiel ingesloten

ProPhotoRGB
Profiel niet ingesloten
Als de foto’s er allemaal hetzelfde uit zien, dan is het goede nieuws dat jouw browser aan kleurmanagement doet. Maar werkt dit ook zo op je tablet? Of smartphone? Test het even!
Doet jouw browser niet aan kleurmanagement, die zie je dat gelijk. De sRGB-foto is zoals ik deze had bedoeld. De foto in AdobeRGB heeft minder verzadiging en ziet er daardoor ook wat ‘doffer’ uit. En de foto in ProPhotoRGB lijkt natuurlijk nergens op. De badeendjes lijken wel bijna groen! Nu zijn dit natuurlijk maar badeendjes, maar stel je eens voor dat dit met je profielfoto gebeurt. Of nog erger: dat je klanten op je website ineens groen zien!
Op mijn Macbook Pro zie ik in Chrome alleen de foto’s waarvan het kleurprofiel ingesloten is (de linkerkolom) goed. Deze zijn allemaal hetzelfde. Maar in de rechterkolom is er een duidelijk verschil. En op mijn iPhone zien de beide foto’s van AdobeRGB en ProphotoRGB er fout uit, ongeacht of het kleurprofiel ingesloten is of niet.
Standaard verwacht een browser dus sRGB. Dat je een andere kleurweergave krijgt van een AdobeRGB-foto als de browser sRGB verwacht, is op zich ook niet zo gek. Als jij bij fabrikant A de kleur azuurblauw bestelt, dan is de kans groot dat je een nét iets andere kleur krijgt dan bij fabrikant S of P. Heb jij een kleurwaaier van verf A en wil jij de kleur oranje nummertje 211 bestellen, maar je doet dit per ongeluk bij fabrikant P of S, dan is het niet gek als zij een net andere kleur oranje hebben gelabeld onder nummer 211.
Kleurruimte voor het bestellen van foto’s
Ook wanneer je een foto bestelt bij een afdrukcentrale, is de kleurruimte van belang. Professionele vakcentrales (zoals Profotonet), kunnen goed omgaan met zowel AdobeRGB als sRGB. Maar ook kun je het kleurprofiel van de afdrukcentrale zelf downloaden.
De printcentrales voor de ‘gemiddelde consument’ (om het maar even oneerbiedig te zeggen) gaan er niet vanuit dat er iets met de kleurruimte is gebeurd. Zij verwachten dus een foto in sRGB. Stuur jij een foto in AdobeRGB toe, dan kan het zijn dat het kleurprofiel wordt genegeerd. En omdat de foto behandeld wordt alsof het een sRGB-profiel heeft, kloppen de kleuren van de afdruk niet. Als je niet weet wat je doet of als je twijfelt welke kleurruimte de afdrukcentrale gebruikt, kies dan sRGB.
Hoe stel je de kleurruimte van een foto in?
Fotografeer je in JPG, dan stel je de kleurruimte in op de camera zelf. Deze optie vind je meestal in het menu terug. Je kiest de kleurruimte dus voordat je de foto maakt. Fotografeer je in RAW, dan hoef je de kleurruimte niet te kiezen op de camera. De kleurruimte kies je pas bij het bewerken van de RAW-foto. In Photoshop zie je dit onderaan in de RAW-editor staan, bij Lightroom kies je de kleurruimte op het moment dat je de foto’s exporteert naar bijvoorbeeld JPG.
Conclusie: welke kleurruimte moet je gebruiken?
Bewerk je jouw foto’s niet? Zet je camera dan op sRGB als je ze op het internet plaatst. Wil jij het maximale uit je foto halen? Fotografeer dan in RAW, en kies achteraf het juiste kleurprofiel afhankelijk van het doel.
Zelf ben ik voorstander om (vrijwel) alles in sRGB te doen. Het maakt mijn workflow gemakkelijker, omdat dit voor zowel internet als bestellen een goed resultaat geeft. Ook voorkom ik dat ik per ongeluk een AdobeRGB-foto upload naar het internet, met vreselijke kleuren tot gevolg.
Maar vraag je 100 fotograferen welke kleurruimte ze gebruiken, dan krijg je 100 verschillende argumenten. Kies daarom vooral wat jij denkt dat het beste is. Begrijp je het geheel nog niet of niet goed genoeg? Kies dan in ieder geval de veiligste optie: sRGB.
CMYK
De enige keer dat ik niet in sRGB werk is als het om drukwerk gaat. Dus geen fotoafdrukken die je bestelt, maar foto’s in een boek of op een kerstkaart die je bestelt bij een drukker, etcetera. Die foto exporteer ik vanuit RAW eerst naar AdobeRGB of ProPhotoRGB. Doordat deze een groter kleurbereik hebben, kunnen deze kleuren nauwkeuriger omgezet worden naar CMYK.
Huh? CMYK? Wat is dat dan?
CMYK staat als het ware naast RGB. Voor de meeste fotograferen is CMYK pas van toepassing als je zelf foto’s print of zelf drukwerk regelt.
Waar RGB staat voor Red, Green, Blue, staat CMYK voor Cyan, Magenta, Yellow, Key. (De K is gekozen voor zwart in plaats van de B van Black, om te voorkomen dat de B wordt verward met blauw.)

CMYK bestaat uit de kleuren cyaan, magenta, geel en zwart.
Cyaan, magenta, geel en zwart zijn de kleuren waarmee een foto geprint wordt. Misschien herken je de kleuren wel terug uit je eigen printer; dit zijn dezelfde tonen van je inktpatronen. De basiskleuren zijn dus anders en er is een andere methode van ‘mengen’. Bij het printen van een foto gebeurt de omzetting van RGB naar CMYK in de software van de printer of het fotobewerkingsprogramma dat je gebruikt. Gaat het om drukwerk, dan moet je het CMYK-profiel gebruiken dat aansluit bij de drukmethode en profielen die de drukker gebruikt. (Dat geldt niet overigens niet altijd, er zijn ook andere drukmethodes als het gaat om off-set drukken, daar ga ik je nu niet mee lastig vallen).
Kortgezegd: het aanleveren voor drukwerk moet nauwkeurig en precies goed gebeuren. Ik heb er meer dan eens mee te maken gehad (zoals bij mijn boek), maar ik heb besloten dat ik mij er niet druk om maak. Liever laat ik het over aan de grafisch ontwerper of DTP’er. Zij zijn daar dagelijks mee bezig en weten er het fijne van.
Laura, duidelijk verhaal.
wellicht kan je mij helpen met volgende vraag.
ik wil mijn foto’s afdrukken. ik wil ze exporteren vanuit Lightroom. Dit moet dan in srgb.
Lightroom werkt standaard met adobe profielen.
ikzelf heb een gekalibreerde Benq sw271 monitor op welke ik 3 profielen heb gekalibreerd.
als ik nu naar een centrale foto’s moet versturen in srgb, en deze dus als zodanig moet omzetten naar srgb in Lightroom, moet ik dan bij bewerking mijn monitor op srgb kalibratie instellen om verrassingen te voorkomen?
Bedankt voor je antwoord.
Tom
Nee hoor, dat is niet nodig. Er kan een heeeeel klein verschil zitten maar daar zou ik me zelf niet druk om maken, de vraag is zelfs of je het zou zien.
Laura,
Wij zijn op zoek naar een grijze papieren achtergrondrol met de exacte hex codering #808080. Voor zo ver ik heb uitgezocht is de rgb codering daarvan r50g50b50 Bij geen enkel bedrijf vind ik iets van grijze papieren rollen te koop met één van deze coderingen. Zie door de bomen daarom het grijze bos niet meer. Kun jij advies geven?
Sorry Karel, daar kan ik je helaas niet mee helpen. Ik weet natuurlijk niet wat exact je bedoeling is, maar wil wel zeggen: ook al bestel je een achtergrondrol met een specifieke kleur grijs, afhankelijk van de kleur van het licht en de belichting van de foto, kan de achtergrond er op de foto toch iets anders uitzien. Houd daar dus rekening mee.
Dag Laura,
Kleurruimte: duidelijk verhaal. Maar vervolgens komt er wel heel veel “als dit … dan dat”. En dan volg ik het niet meer. En … in jouw uitleg heb je het niet over monitoren.
Ik werk met een iMac (27”) uit 2010. Het scherm is goed (en gecallibreerd met Pantone Huey Calibration). Ik heb nooit kleurproblemen bij het afdrukken of bij internetplaatsing ondervonden.
De harde schijf en de CPU gaan mankementen vertonen. Ik heb daarom een Mac Mini 2015 aangeschaft; de Mini gebruikt het scherm van de iMac!
Uiteindelijk wil ik van de iMac af en een monitor kopen. De sRGB-monitoren zijn betaalbaar (27”€350). AdobeRGB-schermen zijn duur (27” €900).
M’n camera is een Nikon D800; ik fotografeer in RAW, soms in AdobeRGB, soms in sRGB.
Ik laat foto’s afdrukken. Ik heb een eigen website. Ik maak fotoboeken bij Albelli. Ik werk met programma’s van Affinity.
Mijn vraag. In hoeverre is het van waarde dat ik een scherm met AdobeRGB koop? Ten opzichte van een sRGB-scherm.
Ik heb het stukje over monitoren bewust buiten het kleurruimte verhaal gehouden, omdat als je daar over begint je ook nog weer heel andere zaken erbij moeten halen (zoals beeldschermkalibratie). Het kortste antwoord op je vraag: ik doe alles al zeker 7 jaar gewoon op een iMac en MacbookPro, geen apart beeldscherm.
Fantastisch Laura, nu begrijp ik eindelijk waarom mijn schilderijen wanneer geüpload bij een andere website een grauwsluier krijgen: dan heb ik de foto’s ervan waarschijnlijk in AdobeRGB opgestuurd. Probleem eindelijk opgelost, veel dank voor deze heldere uitleg!
Wat fijn dat dit je geholpen heeft!
Hoi Laura,
Ik had PS C5, mijn afdrukken waren altijd perfect via een afdruk lab. Sinds ik een andere PS heb, dus nu een abonnement, zijn mijn kleuren anders. Ik werk met RAW en alleen PS. Op mijn gekalibreerd scherm en de test met het profiel van het afdruk lab. zie ik geen kleurverschil, maar als ik de foto bestel dan zijn de kleuren meer verzadigd. Weet jij waar dit aan kan liggen? Ik werk met RAW en met Adobe RGB, het lab zet altijd mijn foto om, in het print kleurprofiel van hun zelf. Ik zou graag willen weten of het scherm met de kleurinstellingen wel goed staat.
Helder en duidelijk verhaal, maar met welk kleurprofiel exporteer je dan een foto vanuit lightroom voor gebruik op een TV, smartTV, LEDTV etc.?
Ik zou zeggen sRGB. Maar of de kleuren daarmee goed weergegeven worden, hangt ook weer af van de instelling van het scherm (films, games, levendig, etc).
dankje voor de uitleg, het is me veel duidelijker!
Hai Laura, klopt het dat je het hebt over hoe je foto’s opslaat? Of lees ik het toch niet goed…
hoe zit het dan met monitor. ik wil kleurechte foto’s maken en hoorde over contrast en gammawaarden van monitoren. een monitor die adobe-rgb ondersteund schijnt toch een must te zijn?
Of zeg jij juist weer wat anders?
Het hele RGB-verhaal van monitoren heb ik hier buiten beschouwing gelaten, want dat is ook erg ingewikkeld. Om zeker te weten dat de kleuren exact hetzelfde zijn moet je de monitor kalibreren met een speciaal apparaatje, voor de juiste contrast- en gammawaardes.
Wauw Laura, wat bondig en duidelijk uitgelegd.
Ben blij dat ik dit artikel ben tegengekomen. Heldere uitleg en heb nu een antwoord op de vraag die ik al een tijdje had.
Ben nu benieuwd naar je andere artikelen.
Zeer leerzaam,en goed uitgelegd
Grt.Osten
Zeer heldere uitleg, maar toch één opmerking over de tekst mbt CMYK:
Direct onder het kopje over CMYK staat vermeld dat je dit niet gebruikt bij fotoafdrukken (“Dus geen fotoafdrukken, maar foto’s in een boek”) terwijl slechts enkele regels lager weer aangegeven wordt “Voor de meeste fotografen is CMYK pas van toepassing wanneer je zelf foto’s gaat afdrukken”.
Of ik begrijp die zin niet goed, of er staat ergens een foutje in de tekst?
Ah ik begrijp de verwarring helemaal Evert. Ik ga er vanuit dat 99% van de mensen die foto’s afdrukt, dit niet zelf doet maar fotoafdrukken bestelt. (Net zoals ik dus). Afdrukcentrales werken niet met CMYK, maar hebben een speciaal fotografisch proces.
Wil jij zelf foto’s gaan printen, dan krijg je te maken met CMYK, omdat dat de kleuren zijn waarmee een printer werkt. Ik heb de tekst in het artikel iets aangepast, en hopelijk is het met deze toelichting nu ook duidelijk.
Je gaf al goede tips e.d., maar dit artikel over RGB (en nog meer afkortingen) is erg verhelderend.
Het verklaart en voorkomt veel ergernissen vanaf nu.
Btw hoop dat je mee mag met Exp.Robinson !
Hoii
Fijn duidelijk artikel! Bedankt! :)
Toch zit ik met een vraagje…
Ik schiet in RAW, bewerk in sRGB en zo sla ik vervolgs ook mijn fotos op (save for web, voor internet gebruik)
Maaaaaaar zodra ik op mijn smartphone naar dezelfde foto kijk zien ze er opeens heel rood of oranje uit…. Haal ik dan het rood of geel meer uit mijn foto dan zijn ze op mn smartphone goed van kleur maar weer veel te dof op de pc… Helpppp
Er kunnen dan drie dingen aan de hand zijn:
1) het kleurverschil komt door de app waarin je de foto’s bekijkt
2) het sRGB wordt toch niet goed gelezen of opgeslagen.
3) Eén van de twee displays geeft gewoonweg een andere kleurweergave.
Dat laatste kun je controleren door bepaalde websites naast elkaar open te zetten en te kijken of je daar ook een kleurverschil ziet. Als dat niet het geval is, dan gok ik dat het door twee komt.
Hele duidelijke informatie… verhelderend! Dank je wel. Het blijft hoe dan ook vaak ingewikkeld maar ik ga nu ook alle RGB foto’s in sRGB bewaren.
Perfect Laura. Dankjewel. Ik ga meteen alle kleurprofielen na in Photoshop,camera,Lightroom en printer.
Zo heb ik eens voor een klant een canvas besteld die er vreselijk uit kwam te zien. Alle gezichten waren grijs. Hoewel het op mijn beeldscherm er prachtig uit zag. Ik had pas een nieuwe computer en ben flink aan het uitzoeken gegaan hoe dit kon gebeuren. Uiteindelijk kwam ik er achter dat ik een foto vanuit lightroom had bewerkt in Photoshop. Deze had de foto bij het opslaan automatisch in Profoto RGB gezet. Deze kleur kende de drukker niet.
Laura, heel veel dank voor de duidelijke uitleg…..
Dank je wel voor de duidelijke uitleg.
Goed uitgelegd, fijn artikel!
Dank hoewel voor deze duidelijke uitleg. Een korte en toch heel begrijpelijke uitleg wat de effecten van kleur zijn bij het fotograferen.
Laura, dankjewel voor je uitleg. Ik ben zó blij dat eindelijk iemand dit over kleurruimtes uitlegt zodat ik het ook eindelijk ook begrijp. Chapeau!