Dit artikel gaat over het fotograferen van ijs. Over allerlei soorten ijs zelfs, behalve het ijs dat je in een hoorntje koopt bij de ijscoman. IJskristallen en ijsbloemen op ramen, (zeldzaam) ijshaar, ijsblokken, ijsschotsen, ijssculpturen, rijp, bevroren meren en ga zo maar door.
IJsbloemen fotograferen op de ramen
Je wilt ’s ochtends met de auto naar je werk rijden, maar vlak voordat je instapt zie je dat de voorruit bevroren is. Je moet eerst krabben. Ik gok dat veel personen daar niet blij van worden. Zelf vind ik het klusje vooral vervelend omdat ik bij ons kampeerbusje nét te klein ben om het midden van het raam ijsvrij te maken – en dat terwijl ik 1.70m lang ben, haha.
Vaak is ijs op het raam een troebel geheel, maar af en toe is het enorm fotogeniek. Je ziet dan prachtige patronen of ‘ijsbloemen’. Ik ben wel eens te laat op een afspraak gekomen, omdat ik in plaats van de ijskrabber eerst mijn camera pakte en vervolgens zeker een kwartier lang de autoruit fotografeerde.
Als de omstandigheden goed zijn, kunnen er prachtige patronen in het ijs ontstaan. Dit worden ijsbloemen genoemd.
Ik ben niet van de generatie die ijsbloemen op het slaapkamerraam heeft meegemaakt. Maar mijn ouders wel en misschien jij ook. Je had toen ijsbloemen omdat de winters in de vorige eeuw veel kouder waren, maar ook omdat een raam meestal enkelglas was. Warme lucht die je uitademende, condenseerde op het raam en vanwege de kou buiten bevroor het aan de binnenkant. Tegenwoordig hebben huizen dubbelglas en zie je de ijsbloemen daar niet zo snel meer. Dus moet je het vooral van autoruiten hebben!
Ijskristallen/ijsbloemen op het serreraam van een huis in Oostenrijk
Voor het fotograferen van ijsbloemen heb je geen speciale lens nodig. Ik heb het even opgezocht en ik heb ijsbloemen op autoramen gefotografeerd met een 14-24mm lens, 24-70mm lens, 35mm lens, 50mm lens, 90mm macrolens en 105mm macrolens. En ook met je smartphone kan het, kijk maar naar de foto hieronder. Als je een macrolens gebruikt of van dichtbij fotografeert, houd er dan wel rekening mee dat de scherptediepte vaak erg klein wordt. Helemaal als je onder een hoek fotografeert. Stel daarom een wat kleiner diafragma, zoals f/11 of f/16 in, zodat er genoeg scherp in beeld komt.
IJsbloemen gefotografeerd met een smartphone. Je hebt dus echt geen speciale lens nodig om deze mooie tafereeltjes vast te leggen.
Wanneer de ijsbloemen op het raam van je eigen auto zitten, wacht dan even met het pakken van de krabber. Kijk eerst hoe de ijsbloemen eruit zien aan de binnenkant van de auto. Omdat het licht dan anders is, geeft dit vaak ook een ander beeld.
IJsbloemen fotograferen op het dak van een auto
Niet alleen op de ramen van auto’s groeien de ijsbloemen, op de motorkap of op het dak van de auto vind je ze ook. De foto’s hieronder maakte ik van verschillende autodaken na een koude nacht in het voorjaar. Bij een zwarte of donkerblauwe auto vallen de patronen in het ijs nog meer op dan bij een zilverkleurige of witte auto. De donkere ondergrond geeft een mooi contrast met de patronen van het ijs.
IJsbloemen op het dak van een zwarte auto
Let op het licht en kies je standpunt zorgvuldig
Als het zonnetje begint te schijnen, dan kunnen de ijskristallen snel verdwijnen. Wacht dus niet te lang met fotograferen, maar pak snel je camera erbij. Wanneer het zonnetje op het ijs schijnt, dan zie je waarschijnlijk een prachtige glinstering. Er kan dan een soort reliëf ontstaan, waardoor de textuur nog beter opvalt en het geheel meer diepte geeft. Misschien zie je wel een regenboog in de glinstering, alleen is dat erg lastig om op de foto vast te leggen.
Met de glinstering door de zon kun je het patroon in het ijs verder benadrukken. Kies daarom je standpunt zorgvuldig, want een paar centimeter opzij kan echt het verschil maken. Vergelijk de foto’s hieronder maar eens. Bij de tweede foto hield ik de camera iets meer naar rechts, waardoor aan de onderkant een deel lichter werd en het patroon duidelijker.
Fotobewerking bij ijsbloemen
Met fotobewerking kun je de structuur en vormen van de ijsbloemen verder accentueren. Verhoog hiervoor bijvoorbeeld het contrast of gebruik de functies helderheid, textuur of nevel verwijderen om de structuur verder aan te zetten.
Bewerking: Contrast +44, Zwarten -26, Textuur +6, Helderheid +44, Nevel verwijderen +4.
IJskristallen en rijp fotograferen
Als het buiten (zeer) vochtig is en vriest, dan kan er rijp ontstaan. Waterdamp hecht zich dan aan bijvoorbeeld blaadjes of takken en bevriest, waardoor er minuscule ijskristallen ontstaan. Het lijkt dan bijvoorbeeld alsof er een suikerrandje om een blad zit. Zo mooi! Hoe kouder en vochtiger het is, hoe dikker de rijp. Soms zijn de bomen zo wit dat het lijkt alsof het gesneeuwd heeft, terwijl er geen sneeuwvlok gevallen is.
IJskristallen op een blad. Alsof er suiker overheen gestrooid is.
Geen sneeuw, maar wel een klein beetje ijs op de takken van deze naaldboom.
Nachtvorst: er ontstaat een witte aanslag op het heide-plantje.
Macrofoto’s van ijskristallen
Voor het fotograferen van de rijp heb je geen speciale lens nodig als je gewoon inzoomt op de natuurdetails. Maar wil je echt een close-up van de ijskristallen, dan is ook hier een macro-objectief aan te raden.
Voor een foto als deze heb je geen speciale lens nodig.
Close-up van de ijskristallen op een blad. Gefotografeerd met een 90mm macrolens.
Bij de foto’s hierboven zag je hele kleine kristallen van rijp, maar soms ontstaan er zelfs naaldvormige ijskristallen. Dit is zo bij ‘ruige rijp’. Voor ruige rijp moet de luchtvochtigheid erg hoog zijn (90%) en het minimaal 8 graden vriezen. Dit type rijp wordt ook wel aanvriezende mist genoemd. Zie je ’s ochtends ergens allemaal naaldvormige ijskristallen? Dan weet je dat het die nacht erg koud is geweest.
Dit was een erg koude nacht! (Ruige rijp)