Fotografeer je een situatie met een duidelijke horizon in beeld? Bijvoorbeeld een landschapsfoto op het strand of van een uitgestrekte Nederlandse polder? In dit artikel geef ik je vier tips waar je dan op moet letten, zoals de plaatsing van de horizon.
1. Rechte horizon
Iedereen maakt wel eens een foto met en scheve horizon, mij gebeurt dat ook. Toch is het belangrijk dat de horizon écht recht staat als-ie duidelijk in beeld staat. Regelmatig zie ik foto’s waarbij de horizon een klein beetje gekanteld is. Soms is het maar een halve graad en lang niet iedereen zal dat opvallen, maar voor mijn fotografen-ogen ziet het er behoorlijk slordig uit.
Maak je een foto vanaf statief? Neem dan even goed de tijd om met de waterpas van het statief of de digitale waterpas van je camera de foto recht te zetten. Train jezelf om een scheve horizon te herkennen en zolang je het nog niet zeker weet; controleer dit dan digitaal! Gelukkig kun je heel makkelijk een scheve horizon rechtzetten in bijvoorbeeld Lightroom of Photoshop.
Laten we het gelijk even testen: kun jij zien of deze twee foto’s een scheve horizon hebben?
Scheve horizon of recht?
Bij beide foto’s staat de horizon niet kaarsrecht. De kanteling is minimaal, maaaaaar toch scheef. En dat is nergens voor nodig als je de foto’s bewerkt, want dan zet je ‘m met twee klikken recht. Controleer de kanteling maar op je beeldscherm. Scroll de pagina omlaag (of omhoog) en zet de rand van de browser op de horizon. Dan zie je dat de horizon niet evenwijdig loopt met de rand van je browser.
Zoals bij elke ‘regel’; natuurlijk zijn er ook uitzonderingen en situaties waarbij een scheve horizon wel goed werkt. In dat geval; maak de horizon ook écht scheef, zodat het duidelijk is dat dit geen foutje is maar een bewuste keuze van je compositie.
2. Corrigeer een gebogen of kromme horizon in je foto
Soms worden rechte lijnen door de lens krom of gebogen gefotografeerd. Vooral bij groothoeklenzen met een korte brandpuntsafstand gebeurt dit. Hoe meer de horizon uit het midden staat (dus: hoger of lager in beeld) hoe boller of krommer de horizon wordt. Dit is iets wat je niet kunt voorkomen, het ontstaat simpelweg door de bouw van het objectief.
De vervorming van de horizon kan alleen wel storend zijn. Uiteraard weten we dat de aarde bol is, maar die bolling horen wij op de grond niet te zien. En het staat ook zo gek als er aan de zijkant van het beeld ineens een ‘knikje’ in de horizon zit.
Gelukkig is deze vervorming ook vaak met één klik te corrigeren in Lightroom. In het artikel over lenscorrecties lees je hoe je van een gebogen horizon weer een rechte lijn maakt.
Gebruik de vergelijkingsslider om de rechtheid van de horizon te vergelijken. Hoe meer je naar de zijkant schuift, hoe groter het verschil is tussen de bolle en de rechte horizon.
3. Waar zet je de horizon in de foto?
Waar je de horizon in het beeld zet van een landschapsfoto, is misschien wel het lastigste om te bepalen. Welke plaatsing je kiest hangt af van de situatie en wat je met de foto wilt vertellen. Het gaat dus verder dan de regel van derden. Je standpunt heeft ook een belangrijke invloed op waar de horizon komt; bij een kikkerperspectief komt de horizon vaak laag, bij een vogelperspectief plaats je de horizon gemakkelijker aan de bovenkant van de foto.
Wolkenlucht
Hoe interessanter de wolkenlucht, hoe meer aandacht ik die geef in de compositie. De horizon komt dan lager. Is de lucht niet interessant, bijvoorbeeld helemaal wit of blauw zonder een wolkje aan de lucht? Dan wil ik hier minder van laten zien en plaats ik de horizon hoger.
De horizon is bewust laag in beeld geplaatst bij deze landschapsfoto gemaakt in IJsland. De aandacht gaat zo naar de geweldige kleuren in de lucht van de zonsondergang/zonsopkomst. (Het werd eigenlijk niet donker in die periode). Bij een horizonplaatsing in het midden van de foto, was de onderste helft van de foto bijna helemaal donker geweest (weinig interessant!)
In deze foto staat de horizon heel hoog. In de lucht zijn geen mooie, gekleurde wolken. Door de hoge horizonplaatsing gaat de aandacht helemaal naar de zandstructuren. [Loonse en Drunense Duinen]
Mag de horizon ook in het midden van de foto?
Vaak wordt beweerd dat als de horizon in het midden van de foto staat, dat het de foto saai of oninteressant maakt. Daar ben ik het niet mee eens! Het gaat er alleen om dat je die keuze bewust maakt, zoals bijvoorbeeld bij het fotograferen van een reflectie. De horizon in het midden zorgt dan voor een duidelijke symmetrie, wat de foto juist krachtig maakt.
Bij deze zonsopkomst is de horizon heel bewust in het midden geplaatst. Door de reflectie krijgt de foto een mooie symmetrische compositie.
Soms heeft trouwens één wolkje een belangrijke invloed op de plaats van de horizon, zoals je hieronder ziet.
Het wolkje linksboven bepaalt de horizonplaatsing. In deze compositie is de wolk een mooi contragewicht voor het huisje rechts. Gebruik de vergelijkingsslider om te zien hoe de foto eruit ziet nadat de wolk weggewerkt is met de kloonfunctie in Lightroom. De foto is zonder de wolk niet meer in balans met deze horizonplaatsing.
Elementen en objecten die boven de horizon staan
De invulling van de lucht is natuurlijk niet het enige dat de plaatsing van de horizon bepaalt. Ook elementen die boven de horizon uitsteken hebben een belangrijke rol. Je maakt dan een bewuste afweging; wil ik dat het object boven de horizon er helemaal op staat of kan ik het ook deels afsnijden. Soms staat het heel gek als je er bijvoorbeeld niet de hele boom of kerktoren op hebt staan.
Wanneer je evenveel in beeld wilt houden, maar de horizon hoger zet, dan zou een deel van de boom afgesneden worden. Dit zou niet mooi staan. De plaatsing van de horizon wordt dus grotendeels bepaald door deze boom.
Hetzelfde hekje, maar nu gefotografeerd vanaf een andere plek. De horizon staat hoger in beeld zodat je het hek vanuit de hoek de foto in ziet lopen. De drie bomen aan de horizon hebben ook nog wat ruimte boven ze, dit geeft de foto rust.
Uiteraard geldt dit ook als je een skyline fotografeert waarbij verschillende hoge gebouwen tegen de lucht afsteken.
Skyline van Panama City
4. Liever geen horizon door/achter iemands hoofd bij portretfotografie
Ook als je mensen fotografeert, is de horizonplaatsing belangrijk. Net zoals je niet wilt dat er een boom uit iemands hoofd steekt, wil je ook niet dat een lijn uit iemands oren groeit. Zorg dus dat de horizon niet precies achter/door iemands hoofd gaat. Vooral bij foto’s met veel scherptediepte kan de lijn van de horizon dan storend zijn. Je lost dit meestal gemakkelijk op met een iets lager of juist hoger standpunt. Door je camera onder ooghoogte van de persoon die je fotografeert te houden, gaat de horizon omlaag.
De horizonlijn loopt precies achter de hoofden van deze kinderen. Gelukkig is de lijn op de achtergrond wazig door de gebruikte scherptediepte, maar het was beter geweest als de horizon iets lager in beeld stond.
Hierbij heb ik een lager standpunt ingenomen en mijn camera iets meer omhoog gericht. De lijn van de horizon loopt nu niet meer door zijn hoofd en dat kijkt toch iets fijner.
Waar let jij altijd op als je de horizon in beeld zet?
