Een digitale camera zonder geheugenkaart is als een auto zonder wielen; je hebt er niets aan. Een geheugenkaartje is cruciaal voor het opslaan van de gemaakte foto’s. In dit artikel leer je over de soorten geheugenkaarten, de verschillen in capaciteit en type, waar je op moet letten bij het kopen van een geheugenkaart en een aantal onmisbare tips, zoals wat je moet doen als het geheugenkaartje ineens onleesbaar is geworden.

Lees het hele artikel door of gebruik de index om direct naar bepaalde informatie te gaan;

Opslagcapaciteit van geheugenkaartjes

Geheugenkaartjes zijn er in verschillende opslagcapaciteit. Tegenwoordig kun je een geheugenkaartje kopen met bijvoorbeeld 32 Gigabyte, maar ook van 128 GB of zelfs groter. Om uit te rekenen hoeveel foto’s op het geheugenkaartje opgeslagen kunnen worden deel je het aantal MegaBytes van het geheugenkaartje (bijvoorbeeld 32 GB = 32 000 MB) door het aantal MegaBytes van een gemaakte foto (bijvoorbeeld gemiddeld 30 MB). In zo’n situatie kun je ongeveer ruim duizend foto’s op één geheugenkaartje bewaren. Bij het fotograferen in RAW heb je een grote opslagcapaciteit nodig dan wanneer je enkel de foto’s bewaard als JPG.

Is het beter om één geheugenkaart te kopen met hoge opslag of meerdere geheugenkaarten met ieder minder capaciteit?

Omdat geheugenkaartjes steeds meer capaciteit hebben, hoef je steeds minder snel een kaartje te wisselen. Toen de meest gangbare geheugenkaartjes nog 8 of 16 GB opslagcapaciteit hadden, was het soms wel onhandig om meerdere geheugenkaartjes te gebruiken.

Tijdens een bruiloft of een evenement wil je niet dat de geheugenkaart ineens vol zit en je een belangrijk moment mist. En ook bij bijvoorbeeld onderwaterfotografie was het niet wenselijk om tussen twee duiken door de camera uit het onderwaterhuis te halen om het geheugenkaartje te verwisselen. Maar met de huidige opslagcapaciteiten van geheugenkaartjes, heb je hier gelukkig niet snel meer last van.

Toch kan het ook een bewuste keuze zijn om ‘kleinere’ geheugenkaartjes te gebruiken. Bijvoorbeeld vier keer 32 GB of twee keer 64 GB in in plaats van één 128 GB. Zelf houd ik altijd in gedachten dat als er iets gebeurt met een kaartje waardoor deze (zomaar ineens?) onleesbaar is, ik liever heb dat dit dan op een 64 GB kaartje gebeurt dan op een 128 GB kaart, simpelweg omdat ik dan in theorie minder foto’s kan ‘verliezen’. Hetzelfde als mijn camera gestolen zou worden met het geheugenkaartje er nog in.   

Soorten geheugenkaarten

Het type geheugenkaart dat de meeste camera’s gebruiken is de SD-kaart. SD staat voor Secure Digital.

Hiervan zijn er vijf verschillende soorten. De eerste drie zijn gelijk in vorm (32 × 24mm), de laatste twee zijn een stuk kleiner. Het verschil tussen deze varianten van SD is als volgt;

  • SD: Secure Digital; de ‘gewone’ versie met een opslagcapaciteit tot 2 GB. Je kunt deze gebruiken in elk apparaat met een SD-sleuf.
  • SDHC: Secure Digitale High Capacity; de opslagcapaciteit ligt hierbij tussen de 4 en 32 GB. Een camera moet specifiek geschikt zijn voor dit soort geheugenkaartjes. Mijn eerste spiegelreflexcamera (Nikon) D50 accepteerde deze geheugenkaartjes bijvoorbeeld niet.
  • SDXC: Secure Digital Extended Capacity; de opslagcapaciteit is hierbij nog hoger, van 64 GB tot 2 TB. Ook hierbij moet je camera specifiek geschikt zijn om kaartjes met die capaciteit te kunnen gebruiken.
  • mini SD: Het formaat van dit SD kaartje is 20 × 21,5mm. Dit SD kaartje wordt gebruikt bij apparaten waar het standaardformaat een probleem geeft, zoals bijvoorbeeld bij drones of actioncamera’s.
  • micro SD: Dit is het kleinste kaartje uit de familie, namelijk: 15 × 11mm.

Een verouderd type geheugenkaartje is de Compact Flash geheugenkaart. Voor dit CF-geheugenkaartje heb je altijd een kaartlezer nodig, omdat computers en laptops geen ingebouwde slot hiervoor hebben.

Snelheid van een geheugenkaartje van je camera

Een geheugenkaartje heeft een leessnelheid en een schrijfsnelheid. Met de snelheid wordt aangegeven hoe snel digitale informatie overgebracht wordt. De schrijfsnelheid is voor het opslaan van de foto’s; de leessnelheid is voor het bekijken van de foto’s op de camera zelf of het overzetten van de foto’s op de computer. De snelheid wordt vaak (maar niet altijd) weergegeven met een bepaald aantal MB’s per seconde en staat meestal ook vermeld op het geheugenkaartje zelf.

Schrijfsnelheid

De schrijfsnelheid van de camera is belangrijk als je fotografeert met grote bestanden en/of veel foto’s achter elkaar maakt, zoals bij sportfotografie. Is de schrijfsnelheid te laag en het buffer van de camera vol, dan kun je even geen foto’s maken totdat een eerdere foto is opgeslagen.

Leessnelheid

De leessnelheid is de snelheid waarmee de gegevens van de geheugenkaart gelezen kunnen worden. Dit is slechts één van de factoren die daarmee bepaald hoe snel de foto’s op de computer gezet worden. De (maximale) snelheid van de USB-poort of geheugenkaartlezer is hierbij ook van invloed. Zelf vind ik de leessnelheid minder belangrijk van een geheugenkaartje dan de schrijfsnelheid. Ik vind het niet erg als het een minuut of twee langer duurt om de foto’s op de computer te zetten.

Hoe snel is snel?

De schrijfsnelheid wordt niet altijd beschreven in aantal MB’s per seconden. Er zijn leveranciers die het doen op basis van een honderdgetal, bijvoorbeeld 300x. Om de snelheid in MB’s per seconde uit te rekenen deel je het getal door 10 en doe je dan keer 1.5. Een snelheid van 300x komt dan ongeveer overeen met (300/10 * 1,5 =) 45 MB’s.

Overdrachtssnelheid geheugenkaartje

Op SDHC-kaartjes wordt de snelheid ook aangegeven met een bepaalde class, zoals class 2, class 6, class 10. Om het getal van de class staat dan een klein rondje. Het gaat hierbij om de minimale gegarandeerde overdrachtssnelheid. Wanneer er gelijktijdig iets wordt opgeslagen én/of wordt gelezen op een class 10 geheugenkaart, wordt er dus nog steeds een bepaalde snelheid bereikt. Bij een class 10 is dit bijvoorbeeld minmaal 10 Mb per seconde.

Staat er geen rondje om de class, maar een soort U vorm eromheen, dan gaat het om Ultra High Speed (UHS); je doet het getal dan maal tien. USH-3 heeft een minimale dataoverdracht van 30MB per seconde.

Welke snelheid heb ik nodig?

Welke snelheid jouw geheugenkaartje nodg heeft, hangt af van de gemiddelde bestandsgrootte en het type fotografie dat je doet.

Hoe meer megapixels, hoe groter het fotobestand is. En fotografeer je in RAW dan zijn de bestanden nog groter.

Heb jij een 20 megapixel camera en fotografeer je in RAW, dan adviseer ik je een kaartje met minstens 40 of 45 MB/s (300x, class 4). Maar een geheugenkaartje met een schrijfsnelheid van 60 MB/s (400x, class 6) of meer is waarschijnlijk beter, zeker als je vaak snel foto’s achter elkaar maakt.

Zelf heb ik een D780 en zijn de RAW bestanden zo’n 30-40MB per stuk. In mijn camera zit een 600x geheugenkaartje (90MB/s) en ervaar ik totaal geen beperkingen in de snelheid bij wegschrijven van de bestanden. Maar wellicht was dit met een iets langzamer geheugenkaartje ook niet het geval geweest.

Zijn jouw bestanden een stuk kleiner dan 30 MB per stuk, omdat je in JPG fotografeert of minder megapixels hebt? Dan kun je waarschijnlijk prima werken met bijvoorbeeld een 100x/200x of class 2 kaartje.

Geheugenkaartje bij filmen

Bij het filmen is een gegarandeerde overdrachtssnelheid veel belangrijker dan bij fotograferen. Tijdens filmen moet er contant informatie opgeslagen worden. En bij het filmen in HD of 4k gaat het ook om veel informatie.

Bij foto’s zijn het telkens ‘stukjes’ data en loop je dus minder snel tegen de beperkingen op, ook omdat het niet erg is als het opslaan ietsje langer duurt. Sommige videocamera’s zullen daarom ook aangeven dat voor de beste prestaties een bepaald type vereist is. Bij de GoPro Hero actiecamera (video + fotocamera) is bijvoorbeeld minimaal een class 10 kaartje vereist als je in de beste kwaliteit wilt filmen.

Geheugenkaartje met wifi

Er bestaan ook SD-geheugenkaartjes met ingebouwde wifi-module. Het geheugenkaartje in de camera creëert hierbij een eigen (beveiligd) wifi-netwerk. Door andere apparaten hiermee te verbinden, zet je gemaakte foto’s met een speciale app (smartphone/tablet) of programma (computer) direct over.

Dit type geheugenkaartjes zijn vooral handig als jouw camera geen wifi-mogelijkheid heeft. (Lees ook het artikel met handige toepassingen van wifi op de camera).

Toen mijn camera nog geen ingebouwde wifi had, heb ik een geheugenkaartje met wifi gebruikt toen ik foto’s maakte bij een beurs. Bij mijn stand fotografeerde ik kinderen, waarna ze direct een geprinte foto meer naar huis kregen. Door het wifi-signaal werden foto’s tijdens het fotograferen al automatisch overgezet naar een nabije laptop, waar iemand anders de printopdracht kon geven van een geselecteerde foto. Op die manier hadden de ouders binnen een paar minuten de afdruk al in hun handen. Het jaar ervoor duurde dit een stuk langer; toen moest ik voor het inladen van de foto’s telkens na het fotograferen van één of twee kinderen het geheugenkaartje van mijn camera afgeven aan de persoon bij de laptop.

Geheugenkaartje kopen: wat is de beste geheugenkaart?

Er is niet maar één geheugenkaart die het best is en die ik je aanbeveel om te kopen. Je maakt de keuze op basis van de gewenste opslagcapaciteit en snelheid. Zelf ben ik ook niet merkvast, ik heb geheugenkaartjes van allerlei verschillende merken. Een geheugenkaart hoeft ook niet hetzelfde merk als jouw camera te zijn.

Zolang je het juiste formaat koopt (een CF-kaartje past vanzelfsprekend niet in een SD-slot) en je rekening houdt of jouw camera om kan gaan met de high capacity kaartjes (SDHC en SDHX) met extra grote opslag. Vraag het bij twijfel na bij de fotowinkel.

Foto’s verwijderen: geheugenkaart in de camera formatteren of foto’s wissen?

Is het geheugenkaartje van je camera vol? En heb je de foto’s op de computer gezet? Je kunt de foto’s dan op meerdere manieren wissen. Via de computer wissen, op de camera wissen, of het gehele geheugenkaartje formatteren. De adviezen die je hierover krijgt wat het ‘beste zou zijn’ voor het geheugenkaartje zijn wisselend.

Maar wat je vaak hoort, is dat formatteren beter is dan foto’s verwijderen via de computer. Dit heeft te maken met de structuur waarin de bestanden opgeslagen worden. Door te formatteren heb je minder kans op fouten bij het opslaan of onbruikbaar worden van het geheugenkaartje. Maar…. er zijn ook mensen die dit tegenspreken. Ikzelf kies in ieder geval er altijd voor om het kaartje te formatteren.

Heb je trouwens foto’s verwijderd van je geheugenkaartje maar stonden de bestanden toch nog niet op je computer opgeslagen? Het allerbelangrijkste is dat je op dat moment stopt met fotograferen. Haal het kaartje direct uit het toestel. Zo voorkom je dat de gewiste bestanden overschreven worden. Probeer de gewiste Dan kun je ze (meestal) nog terughalen met speciale software. Lees het artikel hoe je gewiste foto’s terugtovert met Recuva.

Geheugenkaart blokkeren / beveiligen

Aan de zijkant van een SD kaartje zit meestal een heel klein schuifje. Wist je dat je dit schuifje kunt gebruiken om het geheugenkaartje ‘op slot’ te zetten? Wanneer het schijfje naar de ‘slotkant’ staat, is het niet meer mogelijk om nieuwe foto’s op te slaan of bewaarde foto’s te verwijderen. In feite beveilig je zo het geheugenkaartje.

Dit is handig om te voorkomen dat je het schijfje per ongeluk formatteert. Minder handig is dat dit ook het enige ‘beweegbare’ onderdeel is van het geheugenkaartje. Ik heb eens meegemaakt dat het schijfje was (afgebroken? beschadigd?) verdwenen, maar helaas wel in de ‘slot’ stand. Soms schijn je dit probleem dan alsnog te kunnen verhelpen door een plakbandje, maar helaas werkte dit in mijn geval niet meer.

SD-Geheugenkaartje niet meer te lezen? Help!

Je moet er natuurlijk niet aan denken dat je geheugenkaartje in je camera ineens niet meer leesbaar is. Toch kan het gebeuren. Zelf heb ik ooit meegemaakt dat ik een foto aan het maken was met een lange sluitertijd, maar ik toen per ongeluk de camera uit zette. Hierdoor kon de laatste foto niet goed opgeslagen worden en werd het hele geheugenkaartje onleesbaar. Ik kon geen foto’s meer op de camera bekijken, maar ook geen foto’s meer overzetten op mijn computer.

Gelukkig was dit nog op te lossen met speciale software. In de beschreven situatie heb ik de foto’s teruggehaald met SanDisk Pro Recovery (download hier Windows versie, download hier Mac versie). Dit programma kost een paar tientjes, maar ik had een kortingscode ontvangen bij aanschaf van een SanDisk geheugenkaart. Je kunt het programma wel gratis proberen om te zien of er op het kaartje sowieso nog foto’s gevonden worden. Er zijn ook andere programma’s zoals Recuva (gratis, windows).

Over dat laatste programma schreef ik een artikel met het stappenplan hoe je verwijderde foto’s kunt terughalen van je geheugenkaartje. Als je die bijvoorbeeld per ongeluk al hebt geformatteerd, voordat je de foto’s op je computer had gezet!