Geheugenkaart voor je camera: alles wat je hierover moet weten

Een digitale camera zonder geheugenkaart is als een auto zonder wielen; je hebt er niets aan. Een geheugenkaartje is cruciaal voor het opslaan van de gemaakte foto’s. In dit artikel leer je over de soorten geheugenkaarten, de verschillen in capaciteit en type, waar je op moet letten bij het kopen van een geheugenkaart en een aantal onmisbare tips, zoals wat je moet doen als het geheugenkaartje ineens onleesbaar is geworden.

Lees het hele artikel door of gebruik de index om direct naar bepaalde informatie te gaan;

• Opslagcapaciteit van een geheugenkaart
• Soorten geheugenkaarten
• Snelheid van een geheugenkaart
• Snelheid van een geheugenkaart
• Geheugenkaarten met wifi
• Foto’s verwijderen van een geheugenkaart
• Blokkeren / beveiligen van een geheugenkaart
• Help! Mijn geheugenkaartje is onleesbaar!

Opslagcapaciteit van geheugenkaartjes

Geheugenkaartjes zijn er in verschillende opslagcapaciteit. Tegenwoordig kun je een geheugenkaartje kopen met bijvoorbeeld 2 Gigabyte, maar ook van 64 GB of zelfs groter. Om uit te rekenen hoeveel foto’s op het geheugenkaartje opgeslagen kunnen worden deel je het aantal Megabytes van het geheugenkaartje (bijvoorbeeld 8 GB = 8 000 MB) door het aantal megabytes van een gemaakte foto (bijvoorbeeld gemiddeld 20 MB). In zo’n situatie kun je ongeveer 400 foto’s op één geheugenkaartje bewaren. Bij het fotograferen in RAW heb je een grote opslagcapaciteit nodig dan wanneer je enkel de foto’s bewaard als JPG.

De afgelopen jaren is de opslagcapaciteit steeds verder gegroeid. Ik denk met een glimlach terug aan de tijd dat ik voor 70 gulden (!) een geheugenkaartje van 128 MB (ja, MB!) kocht voor mijn mp3-speler. Toen had ik nooit gedacht dat je voor hetzelfde bedrag (omgerekend naar euro’s) nu 50x zoveel koopt!

Is het beter om één geheugenkaart te kopen met hoge opslag of meerdere geheugenkaarten met ieder minder capaciteit?

Het is van verschillende keuzes afhankelijk of het beter is dat je één geheugenkaart met veel opslagcapaciteit (bijvoorbeeld 64GB) koopt of dat het handiger is als je meerdere kaartjes hebt (bijvoorbeeld 4x 16 GB). Zelf houd ik altijd in gedachten dat als er iets gebeurt met een kaartje waardoor deze (zomaar ineens?) onleesbaar is, ik liever heb dat dit dan op een 16 GB kaartje gebeurt dan op een 64 GB kaart, simpelweg omdat ik dan in theorie minder foto’s kan ‘verliezen’. Hetzelfde als mijn camera gestolen zou worden met het geheugenkaartje er nog in. Daarom bewaar ik meerdere geheugenkaartjes in een handig mapje.

Aan de andere kant betekent het fotograferen met kleinere geheugenkaarten wel dat je bijvoorbeeld tijdens het fotograferen van een bruiloft of het fotograferen van een lang evenement tussendoor de geheugenkaartjes moet wisselen als deze vol is. Dit is niet altijd even gemakkelijk of praktisch. Ga je bijvoorbeeld onderwaterfotografie doen, dan is het heel onhandig om tussen twee duiken de camera uit het onderwaterhuis te halen om het geheugenkaartje van de camera te wisselen. In zo’n situatie is een SD of CF kaartje met een hoge opslag een betere keuze.

Soorten geheugenkaarten

Geheugenkaarten verschillen niet alleen in opslagcapaciteit, ook zijn ze in formaat en vorm anders. Zo heb je CF-kaartjes en SD-kaartjes. CF staat voor Compact Flash; de kaartjes hebben een formaat 43x36mm. Voor het overzetten van foto’s naar de computer vanaf een CF-geheugenkaart heb je vaak een speciale kaartlezer nodig. SD staat voor Secure Digital. Dit is het bekendste type geheugenkaart, ter grootte van ongeveer een postzegel. De meeste digitale camera’s gebruiken SD-geheugenkaarten voor het opslaan van de foto’s, maar ook wordt SD gebruikt voor videocamera’s, actioncam’s, scanners, mp3-spelers, etc.

In veel laptops zit standaard een kaartlezer voor SD. SD-geheugenkaartjes bestaan in vijf verschillende soorten. De eerste drie zijn gelijk in vorm (32 × 24mm), de laatste twee zijn een stuk kleiner. Het verschil tussen deze varianten van SD is als volgt;

• SD: Secure Digital; de ‘gewone’ versie met een opslagcapaciteit tot 2 GB. Je kunt deze gebruiken in elk apparaat met een SD-sleuf.
• SDHC: Secure Digitale High Capacity; de opslagcapaciteit ligt hierbij tussen de 4 en 32 GB. Een camera moet specifiek geschikt zijn voor dit soort geheugenkaartjes. Mijn oude Nikon D50 accepteert deze geheugenkaartjes bijvoorbeeld niet.
• SDXC: Secure Digital Extended Capacity; de opslagcapaciteit is hierbij nog hoger, van 64 GB tot 2 TB. Ook hierbij moet je camera specifiek geschikt zijn om kaartjes met die capaciteit te kunnen gebruiken.
• mini SD: Het formaat van dit SD kaartje is 20 × 21,5mm. Dit SD kaartje wordt gebruikt bij apparaten waar het standaardformaat een probleem geeft, zoals bijvoorbeeld bij mobiele telefoons.
• micro SD: Dit is het kleinste kaartje uit de familie, namelijk: 15 × 11mm.

Snelheid van een geheugenkaartje van je camera

Een geheugenkaartje heeft een leessnelheid en een schrijfsnelheid. Met de snelheid wordt aangegeven hoe snel digitale informatie overgebracht wordt. De schrijfsnelheid is voor het opslaan van de foto’s; de leessnelheid is voor het bekijken van de foto’s op de camera zelf of het overzetten van de foto’s op de computer. De snelheid wordt vaak weergegeven met een bepaald aantal MB’s per seconde en staat meestal ook vermeld op het geheugenkaartje zelf.

Schrijfsnelheid

De schrijfsnelheid van de camera is belangrijk als je fotografeert met grote bestanden en/of veel foto’s achter elkaar maakt, zoals bij sportfotografie. Is de schrijfsnelheid te laag en het buffer van de camera vol, dan kun je even geen foto’s maken totdat een eerdere foto is opgeslagen.

Leessnelheid

De leessnelheid is de snelheid waarmee de gegevens van de geheugenkaart gelezen kunnen worden. Dit is slechts één van de factoren die daarmee bepaald hoe snel de foto’s op de computer gezet worden. De (maximale) snelheid van de USB-poort of geheugenkaartlezer is hierbij ook van invloed. Zelf vind ik de leessnelheid minder belangrijk van een geheugenkaartje dan de schrijfsnelheid. Ik vind het niet erg als het een minuut of twee langer duurt om de foto’s op de computer te zetten.

Hoe snel is snel?

De schrijfsnelheid wordt niet altijd beschreven in aantal MB’s per seconden. Er zijn leveranciers die het doen op basis van een honderdgetal, bijvoorbeeld 300x. Om de snelheid in MB’s per seconde uit te rekenen deel je het getal door 10 en doe je dan keer 1.5. Een snelheid van 300x komt dan ongeveer overeen met (300/10 * 1,5 =) 45 MB’s.

Op SDHC-kaartjes wordt de snelheid ook aangegeven met een bepaalde class, zoals class 2, class 6, class 10. Om het getal van de class staat dan een klein rondje. Het gaat hierbij om de minimale gegarandeerde overdrachtssnelheid. Wanneer er gelijktijdig iets wordt opgeslagen én/of wordt gelezen op een class 10 geheugenkaart, wordt er dus nog steeds een bepaalde snelheid bereikt. Bij een class 10 is dit bijvoorbeeld minmaal 10 Mb per seconde. Staat er geen rondje om de class, maar een soort U vorm eromheen, dan gaat het om Ultra High Speed (UHS); je doet het getal dan maal tien. USH-3 heeft een minimale dataoverdracht van 30MB per seconde.

Welke snelheid heb ik nodig?

Het is lastig om een specifiek advies te geven welke snelheid je nodig hebt, omdat dit afhankelijk is van de bestandsgrootte en het type fotografie. Hoe meer megapixels, hoe groter het fotobestand immers zal zijn. En fotografeer je in RAW dan zijn de bestanden nog groter. Heb je een 20 Megapixel camera en fotografeer je in RAW, dan adviseer ik je een kaartje met minstens 40 of 45 MB/s (300x, class 4). Maar een geheugenkaartje met een schrijfsnelheid van 60 MB/s (400x, class 6) is waarschijnlijk nog beter als je meerdere foto’s snel achter elkaar maakt.

Zelf heb ik een D750 en zijn de RAW bestanden zo’n 30-40MB per stuk. In mijn camera zit een 600x geheugenkaartje (90MB/s) en ervaar ik totaal geen beperkingen in de snelheid bij wegschrijven van de bestanden. Maar wellicht was dit met een iets langzamer geheugenkaartje ook niet het geval geweest.

Zijn jouw bestanden een stuk kleiner dan 30 MB per stuk, omdat je in JPG fotografeert of minder megapixels hebt? Dan kun je waarschijnlijk prima werken met bijvoorbeeld een 100x/200x of class 2 kaartje.

Bij een videocamera is een gegarandeerde overdrachtssnelheid overigens belangrijker dan bij een fotocamera, omdat tijdens het filmen constant informatie opgeslagen moet worden, vooral als je filmt op 1080 of 4K. Bij foto’s zijn het telkens ‘stukjes’ data en loop je dus minder snel tegen de beperkingen op, ook omdat het niet erg is als het opslaan ietsje langer duurt. Sommige videocamera’s zullen daarom ook aangeven dat voor de beste prestaties een bepaald type vereist is. Bij de GoPro Hero4 actiecamera (video + fotocamera) is bijvoorbeeld minimaal een class 10 kaartje vereist als je in de beste kwaliteit wilt filmen.

Geheugenkaartje met wifi

Er zijn ook SD-geheugenkaartjes met ingebouwde wifi module, zoals van het merk EyeFi. Het geheugenkaartje in de camera creëert hierbij een eigen (beveiligd) wifi-netwerk. Door andere apparaten aan te sluiten op hetzelfde wifi-netwerk, kunnen gemaakte foto’s met een speciale app (smartphone/tablet) of programma (computer) direct overgezet worden.

Zelf heb ik eerder eens handig gebruik gemaakt van een EyeFi kaartje toen ik foto’s maakte op een beurs. Bij mijn stand fotografeerde ik kinderen, waarna ze direct een geprinte foto meer naar huis kregen. Door het wifi-signaal werden foto’s tijdens het fotograferen al automatisch overgezet naar een nabije laptop, waar iemand anders de printopdracht kon geven van een geselecteerde foto. Op die manier hadden de ouders binnen een paar minuten de afdruk al in hun handen. Het jaar ervoor duurde dit een stuk langer; toen moest ik voor het inladen van de foto’s telkens na het fotograferen van één of twee kinderen het geheugenkaartje van mijn camera afgeven aan de persoon bij de laptop.

Geheugenkaartje kopen; wat is de beste geheugenkaart?

Er is niet maar één geheugenkaart welke het best is en die ik je aanbeveel om te kopen. Wanneer je een geheugenkaartje wilt kopen, dan hoop ik dat bovenstaande informatie je helpt met het maken van een afweging hoeveel opslagcapaciteit en snelheid de geheugenkaart nodig heeft en of je een geheugenkaart koopt met of zonder wifi. Er zijn verschillende merken geheugenkaartjes te koop, zoals Lexar, Transcend, SanDisk en EyeFi. Ik ben zelf niet erg ‘merkvast’ in dit geval, noch heb ik een voorkeur voor één van deze merken. Van alle vier deze merken heb ik twee of meer geheugenkaarten gekocht.

Je hoeft ook niet één specifiek merk geheugenkaart te kopen voor Canon, Samsung, Sony, Olympus, Nikon, etc. Elke type camera kan in principe overweg met elk merk geheugenkaartje, zolang je het juiste formaat koopt (een CF-kaartje past vanzelfsprekend niet in een SD-slot) en je rekening houdt of jouw camera om kan gaan met de high capacity kaartjes (SDHC en SDHX) met extra grote opslag.

Foto’s verwijderen: geheugenkaart in de camera formatteren of foto’s wissen?

Is het geheugenkaartje van je camera vol? En heb je de foto’s op de computer gezet? Je kunt de foto’s dan op meerdere manieren wissen. Zo kun je de foto’s op je computer wissen, op je camera wissen of het gehele geheugenkaartje formatteren. De adviezen die je hierover krijgt wat het ‘beste zou zijn’ voor het geheugenkaartje zijn wisselend.

Vaak wordt beschreven dat het verwijderen van foto’s door de geheugenkaart te formatteren in plaats van te verwijderen via de computer beter is voor de structuur waarin de bestanden opgeslagen worden. Hierdoor heb je minder kans op fouten bij het opslaan of onbruikbaar worden van het geheugenkaartje. Anderen spreken dit weer tegen. Ikzelf kies in ieder geval er altijd voor om het kaartje te formatteren.

Heb je trouwens foto’s verwijderd van je geheugenkaartje maar stonden de bestanden toch nog niet op je computer opgeslagen? Dan kun je ze (meestal) nog terughalen met speciale software. Lees het artikel hoe je gewiste foto’s terugtovert met Recuva.

Geheugenkaart blokkeren / beveiligen

Aan de zijkant van een SD kaartje zit meestal een heel klein schuifje. Wist je dat je dit schuifje kunt gebruiken om het geheugenkaartje ‘op slot’ te zetten? Wanneer het schijfje naar de ‘slotkant’ staat, kun je geen foto’s meer opslaan of verwijderen. In feite beveilig je zo het geheugenkaartje. Handig om te voorkomen dat je het schijfje per ongeluk formatteert. Minder handig is dat dit ook het enige ‘beweegbare’ onderdeel is van het geheugenkaartje. Ik heb eens meegemaakt dat het schijfje was (afgebroken? beschadigd?) verdwenen, maar helaas wel in de ‘slot’ stand. Soms schijn je dit probleem dan alsnog te kunnen verhelpen door een plakbandje, maar helaas werkte dit in mijn geval niet meer.

SD-Geheugenkaartje niet meer te lezen? Help!

Je moet er natuurlijk niet aan denken dat je geheugenkaartje in je camera ineens niet meer leesbaar is. Toch kan het gebeuren. Zelf heb ik ooit meegemaakt dat ik een foto aan het maken was met een lange sluitertijd, maar ik toen per ongeluk de camera uit zette. Hierdoor kon de laatste foto niet goed opgeslagen worden en werd het hele geheugenkaartje onleesbaar. Ik kon geen foto’s meer op de camera bekijken, maar ook geen foto’s meer overzetten op mijn computer. Gelukkig was dit nog op te lossen met speciale software. In de beschreven situatie heb ik de foto’s teruggehaald met SanDisk Pro Recovery (download hier Windows versie, download hier Mac versie). Dit programma kost een paar tientjes, maar ik had een kortingscode ontvangen bij aanschaf van een SanDisk geheugenkaart. Je kunt het programma wel gratis proberen om te zien of er op het kaartje sowieso nog foto’s gevonden worden. Er zijn ook andere programma’s zoals Recuva (gratis, windows).

Over dat laatste programma schreef ik een artikel met het stappenplan hoe je verwijderde foto’s kunt terughalen van je geheugenkaartje. Als je die bijvoorbeeld per ongeluk al hebt geformatteerd, voordat je de foto’s op je computer had gezet!