Fotografietaal: jargon, slang en online afkortingen uitgelegd

Heb je wel eens fotografie termen, uitdrukkingen of online afkortingen gelezen waarvan je denkt: “Wat betekent dat nou weer?”. Grote kans dat het om jargon ging waarvan de betekenis niet altijd even gemakkelijk te raden is of te vinden is in het woordenboek. In dit artikel vertel ik de betekenis van veelgebruikte Nederlandstalige en Engelstalige jargon, slang en online gebruikte afkortingen.

In elk werkveld is er sprake van jargon, beroepstaal of afkortingen. Ook in de fotografie. Ik heb het dan niet over gangbare fotografietermen of begrippen die je gewoon nog niet kent (zoals diafragma, sluitertijd, iso, bokeh, brandpuntsafstand, lensflare, histogram, raw, witbalans, exif, etc) maar over termen, uitdrukkingen of (online) afkortingen die je vaak past leert kennen als je onder vakidioten bent (in dit geval: fotografen).

Vooral als beginnende fotograaf zul je soms termen horen of lezen waarvan je denkt “Wat betekent dat nou weer!?”. Misschien durf je niet om te betekenis te vragen (bang om dom over te komen?), misschien denk je het te begrijpen maar wordt er in werkelijkheid toch nog nét iets anders bedoeld.

Hoewel het jargon van de fotografie nog maar weinig geheimen voor me heeft, weet ik wel hoe het voelt als je iets van de conversatie niet begrijpt door alle beroepstaal. Zowel mijn moeder als broer werken in het ziekenhuis. Als er een avond is dat we met z’n vieren samen eten en hun werk komt ter sprake, dan vliegen bij mijn vader en mijzelf de onbekende ziekenhuis/verzorgings-termen ons om de oren. Nu is het niet erg dat mijn vader en ik het niet begrijpen (het is ons werkveld immers niet), maar het is soms vervelend dat we ook niet echt mee kunnen praten.

Om te voorkomen dat jou dat gebeurt of je een flater slaat omdat je in feite een woord met de verkeerde betekenis gebruikt, leg ik in dit artikel veelgebruikte Nederlandstalige en Engelstalige jargon, slang en online gebruikte afkortingen uit. Voor het overzicht zijn zijn deze termen ingedeeld in categorieën, namelijk; jargon van

• Objectieven
• Fotograferen
• Verschillende soorten foto’s
• Verschillende soorten fotografen
• Online afkortingen

Neem alles rustig door, zodat jij de volgende keer dat je zo’n term hoort of leest ook weet wat het betekent!

Over objectieven

Glaswerk

“Zo, mooi glaswerk hoor”. Als je een fotograaf dit hoort zeggen dan hebben ze het niet over een het glas drinken naast je op de tafel of de glazen van je montuur, maar over de lens op je camera.

Lichtsterk

Een lichtsterk objectief is een objectief met een groot diafragma, bijvoorbeeld de 50mm 1.8 of de 24-70mm 2.8. Door het grote diafragma kun je ook fotograferen bij weinig licht, het objectief is ‘sterk’ in het aantrekken van het licht.

Fast lens

Ik heb lang gedacht dat het bij een ‘fast lens‘ (snelle lens) ging om de snelheid van de autofocus van het objectief. Maar in feite wordt er met de engelse term ‘fast lens’ hetzelfde bedoeld als een lichtsterke lens. De term fast wordt gegeven omdat je bij een groot diafragma een kortere (snellere/fast) sluitertijd kunt gebruiken (bij dezelfde ISO waarde).

Lange lens

Met een lange lens wordt een objectief met een lange brandpuntsafstand genoemd. Een 70-200mm objectief is ook een behoorlijke toeter, en de naam lange lens past er dus goed bij.

Plastic Fantastic (of Nifty fifty)

Dit is de bijnaam van een 50mm 1.8 objectief. “Plastic” omdat de buitenkant van de versie met het 1.8 diafragma vaak gemaakt is van plastic (waardoor het ook een aantrekkelijke prijs heeft), ‘fantastic’ omdat de 50mm een fantastisch objectief is dat iedere fotograaf in z’n cameratas zou moeten hebben.

Over fotograferen

Diafragma knijpen

“Je moet het diafragma ietsje verder knijpen”. De eerste keer dat ik dit hoorde begreep ik er niets van. “Wát moet ik doen met het diafragma?! In feite is het heel simpel en wordt met het diafragma knijpen bedoelt dat je de diafragma opening kleiner maakt. Door het diafragma te knijpen kun je van lichtpunten sterretjes maken.

Meetrekken (Engels: Panning)

Meetrekken doe je wanneer je een foto wilt maken met een bewegend onderwerp stil in beeld, maar de achtergrond onscherp wilt maken door zelfgecreëerde bewegingsonscherpte. Je kiest dan een relatief langere sluitertijd (bijvoorbeeld 1/60 tot 1 seconden) en beweegt de camera met dezelfde snelheid mee als het onderwerp dat voorbij komt. Of anders gezegd: je trekt de camera mee met de beweging. Hierdoor staat het onderwerp op de foto in feite stil, maar wordt de achtergrond bewogen en dus onscherp. Lees hier meer over meetrekken / panning.

Dichtgelopen zwart (Engels: clipping)

Zwart is een kleur en kan niet lopen. Wat wordt dan bedoeld met dichtgelopen zwart? In zo’n geval zijn er delen van de foto zo donker dat dit puur zwart is. Subtiele verschillen in licht worden dan niet meer geregistreerd. Dichtgelopen zwart hoeft niet persé iets slecht te zijn. Een studiofotograaf die een foto maakt met een zwarte achtergrond, kan er juist heel blij mee zijn. Dichtgelopen zwart herken je aan een piek aan de linkerkant van het histogram.

Uitgeblazen wit (Engels: blown out)

Tegenover dichtgelopen zwart staat uitgeblazen of uitgebeten wit. Hierbij zijn delen van de foto zo licht dat het puur wit is. Wanneer er delen van de foto uitgeblazen zijn dan zijn deze delen dusdanig overbelicht. Enkel als je in RAW fotografeert kun je, bij een beperkte overbelichting, nog wat kleurinformatie terughalen.

Belichten naar rechts (Engels: Expose to the right – ETTR)

Belichten naar rechts betekent dat je een foto maakt waarbij het histogram zoveel mogelijk naar de rechterkant is geschoven, zonder dat deze overbelicht is. Het idee achter belichten naar rechts is dat je iets wat licht is (maar niet overbelicht) gemakkelijk donkerder kan maken in de nabewerking, maar dat je bij het fotograferen wel zoveel mogelijk details in de donkere delen kunt vastleggen. Bovendien krijg je bij dezelfde ISO waarde minder ruis in de lichte delen van een foto ten opzichte van de donkere delen.

Over verschillende soorten foto’s

Selfie

Deze term is eigenlijk relatief nieuw, want het staat pas sinds 2013 in het Van Dale woordenboek. Bij een selfie maak je een foto van je zelf, vaak met de camera (smartphone) uit de hand of met een selfiestick, een soort statief voor je telefoon. Het woord selfiestick werd in 2014 in het woordenboek toegevoegd.

Ik maakte al selfies met mijn eerste digitale camera voordat het woord bestond, maar de laatste jaren is het absoluut hot topic. Het verschil tussen een selfie en een zelfportret is in mijn ogen de kwaliteit. Bij een zelfportret gaat het om veel meer dan alleen foto waar je zelf op staat, zowel in sfeer, verhaal als emotie. Hoewel een zelfportret ook uit de hand gemaakt kan worden, wordt dit vaker toch vanaf een statief gedaan.

Kiekje (Engels: Snapshot)

Het woord kiekje, of snapshot, is je vast niet onbekend. Het gaat om hierbij vaak om een nonchalante, uit de losse pols geschoten foto. Maar wist je ook dat het woord ‘kiekje’ is afgeleid van de achternaam van fotopionier Israel Kiek? Deze Nederlandse fotograaf, die leefde van 1811 tot en met 1899, stond bekend om pretentieloze, haastige gemaakte foto’s. Het is jammer dat hij nooit heeft weten dat zijn achternaam nu zo gebruikt wordt.

Het woord snapshot heeft dezelfde betekenis en werd voor de opkomst van de fotografie gebruikt voor het jagen, waarbij het ging om “a quick shot without carefull aim“. Later werd deze betekenis toegepast op de fotografie, waarbij de camera niet op statief werd gezet maar er vanuit de hand snel of haastig een foto werd gemaakt.

Kodak momentje (Engels: Kodak moment)

“Ah, dat is echt een kodak momentje”. Kodak was een Amerikaans bedrijf dat vooral bekend stond om z’n fotografische producten, zoals filmrolletjes en negatieven. In 1976 had het een marktaandeel van 90% in de Verenigde Staten, dus je kunt begrijpen hoe groot en bekend het bedrijf was. Het “Kodak Moment” komt uit de reclames en advertenties van het bedrijf voor het beschrijven van een persoonlijke gebeurtenis die er om vroeg om voor eeuwig vastgelegd te worden; met de camera dus! Hoewel Kodak ook de eerste digitale camera maakte, ging Kodak in 2012 failliet omdat het te lang wachtte met de overstap naar de digitale fotografie.

Photobomb

Een fotograaf staat klaar om de foto te maken, van bijvoorbeeld een of meerdere personen of misschien wel een mooi landschap. Vlak voordat de fotograaf op het knopje drukt om de foto te maken, komt er nog iemand in beeld die de uiteindelijke foto verpest, alsof er een bomb is gegooid. De photobomber staat vaak in beeld met een gekke bek, een vreemde houding of iets anders dat de aandacht trekt. Soms is photobombing bewust (als grapje) maar soms is het ook gewoon toeval. Ook dieren doen aan photobombing, net als badeendjes ;)

Kill your darlings

Ik ben dol op de uitdrukking ‘Kill your darlings‘ en geloof niet dat er een goede Nederlandse vertaling is die de lading op dezelfde manier dekt. Kill your darlings komt o.a. voor bij het maken van bijvoorbeeld een fotoserie. Om de fotoserie zo goed en krachtig mogelijk te maken, is het soms nodig om één of meer van je absolute topfoto’s of favorieten uit de serie te laten. Deze foto’s passen bijvoorbeeld niet goed bij de rest van de foto’s omdat ze teveel op elkaar lijken, niet erbij passen qua kleur, lichtgebruik, compositie, etc. Het is pijnlijk om deze darlings weg te laten (juist omdat ze de favorieten zijn), maar wanneer je ze in de serie zou laten, dan gaat de kwaliteit van de gehele serie omlaag. Juist door deze ‘darlings te killen’ wordt het geheel van de fotoserie beter.

Verschillende soorten fotografen

Pixelpeeper

Een pixelpeeper is iemand die de foto tot 100% inzoomt en op pixelniveau bekijkt of de foto geslaagd is. Nu is er natuurlijk niets mis om 100% in te zoomen om te kijken of een foto scherp is, maar een pixelpeeper kan een foto afschrijven (of: verwijderen) omdat er een klein deel van de foto niet goed genoeg scherp zou zijn, terwijl dit niet opvalt als je de foto niet ingezoomd bekijkt. Of een pixelpeeper is uren bezig met het bewerken van de foto op pixelniveau. Pixelpeeping is naar mijn idee niet nodig als je een foto alleen online gebruikt (bijvoorbeeld als je de foto op Instagram zet) of een foto slechts op klein formaat afdrukt.

Chimping

De term chimping wordt gegeven voor (vaak beginnende) fotografen die na het maken van een foto onmiddellijk hun LCD scherm bekijken. Dit bekijken gaat ook vaak gepaard met ‘oooh’s en ‘aaaah’s’. De geluiden van een een chimp(ansee) ;) Het maken van een foto, direct bekijken, opnieuw een foto maken, direct bekijken en dat gaat maar door bij een chimper. Chimping is iets wat is ontstaan met de opkomst van de digitale fotografie, want bij de analoge fotografie was dit natuurlijk niet het geval.

Chimping wordt regelmatig als iets negatiefs gezien omdat je hierdoor mooie momenten die zich voor je afspelen niet ziet, omdat je naar de laatste foto kijkt. Maar ook kan het de flow van het fotograferen onderbreken met als gevolg minder mooie foto’s. Natuurlijk mag je best af en toe een foto controleren (is de belichting in orde, is de foto scherp) maar leer vooral je instellingen goed kennen, controleer deze in de zoeker en vertrouw op je gevoel!

Shoot and burn fotograaf

Een fotograaf die ‘shoot and burns‘ is een fotograaf die zijn klanten direct na de fotosessie de foto’s aanlevert (geburned op een CD, of andere methode digitaal) zonder een selectie te maken of de foto’s na te bewerken. Het is een businessmodel die ik zelf nooit zou aanraden. Hoewel de fotograaf een stuk sneller klaar is (en dus ook een stuk minder vraagt voor de fotosessie) zal de klant ook foto’s ontvangen waar hij/zij misschien niet goed opstaat (ogen dicht, kindje dat niet lacht), foto’s waarbij de uitsnede eigenlijk net iets beter had gekund of andere foto’s die gewoonweg niet goed zijn. De klant moet zelf de beste foto’s er uit kiezen, maar omdat de klant ook alle slechte foto’s heeft ontvangen, voelt het eindresultaat per definitie een stuk minder goed.

Zwartkijker

Zwartkijker heeft al twee andere betekenissen, namelijk dat iemand een pessimist is of het ‘kijk- en luistergeld niet heeft betaald’ (bestaat dat nog?). Maar bij de fotografie wordt iemand een zwartkijker genoemd als hij of zij een foto probeert te maken met de lensdop nog op het objectief. Vooral bij portretfotografie kan dit een leuke situatie opleveren ;)

Copycat

Hoewel copycat misschien lieflijk klinkt, is het geen koosnaampje. Iemand wordt een copycat genoemd als hij of zij jouw foto heeft gekopieerd en gebruikt voor een ander doel, zonder dat jij daarvoor toestemming hebt gegeven. Denk hierbij aan een bedrijf dat jouw foto zonder toestemming gebruikt op hun website of reclame, of een fotograaf die zijn website en portfolio vult met foto’s die hij/zij niet zelf gemaakt heeft. De naam copycat wordt niet enkel gegeven aan personen die foto’s kopiëren en misbruiken, maar ook bij het overnemen van teksten, grafisch werk of ander auteursrechtelijk beschermde creaties.

Helaas heb ik hier de afgelopen jaren regelmatig mee te maken gehad, evenals een aantal goed bevriende medefotografen. Het frustreert, het maakt me boos en het doet pijn als een ander er met jouw harde werk vandoor gaat. Lees hier meer over copycats, hoe je copycats opspoort en wat je doet als iemand jouw werk heeft gekopieerd.

Ome Henk (Engels: Uncle Bob)

Ome Henk (of uncle Bob) is bekend bij huwelijksfotografen. Zo wordt een familielid of bekende van het bruidspaar benoemd die ook een (spiegelreflex)camera heeft en tevens foto’s van de dag wil maken. Hier is natuurlijk niet persé iets mis mee, maar wel als ome Henk de professionele (ingehuurde) fotograaf in de weg zit, telkens in beeld komt of de regie probeert over te nemen. Het ergste is als ome Henk nog in de automatische stand fotografeert. Of ome Henk die tegen je zegt: “Zo, jouw camera maakt mooie foto’s“. Zelf heb ik een ome Henk meegemaakt die vlak voor het ja-woord en ‘de kus’ recht achter het bruidspaar ging staan en in het midden van mijn foto (tussen het bruidspaar) terecht kwam. Arrggh!!

(Online) Afkortingen

Online zul je ook veel Engelstalige fotografie afkortingen tegen komen. Hieronder vind je een lijstje met afkortingen die je kunt tegenkomen op onder andere fora en in reacties bij foto’s, en waarvan het handig is als je weet wat het betekent.

DSLR

Een DSLR staat voor Digital Single Lens Reflex. Vrij vertaald; een (digitale) spiegelreflexcamera. Lees in een ander artikel over hoe een spiegelreflexcamera werkt en waar de afkorting DSLR vandaan komt.

DoF

DoF is de afkorting voor Depth of Field, dit staat voor scherptediepte. Het heeft dus niets met dofheid in de foto te maken. Met een kleine scherptediepte kun je een wazige achtergrond in de foto creëren. Je kunt deze afkorting tegenkomen in een reactie bij een foto als “Wow, nice DoF in this shot!“.

Tog

Persoonlijk heb ik echt een hekel aan deze afkorting, maar tog is een afkorting van ‘photographer’. Gelukkig wordt in het Nederlands niet de afkorting ‘graaf’ gebruikt ;)

B&W

De afkorting voor Black&White, oftewel zwart-wit foto’s.

OoF

OoF staat voor Out of Focus. “The person looks OoF”; de persoon lijkt dan onscherp, alsof er scherpgesteld is op het verkeerde punt of de scherptediepte te klein was.

C&C / CC

De afkortingen C&C en CC kom je vooral tegen op online fora waar mensen hun foto’s delen. Met “Please C&C my photos” wordt “Comments & Critiques” bedoeld en in feite wordt gevraagd om feedback. C&C en CC worden nogal eens met elkaar verward, omdat CC ook Constructive Critism (opbouwende kritiek) kan betekenen.

EXIF

De afkorting EXIF staat voor EXchangable Image File Format, maar ik onthoud het zelf altijd als Extra Informatie Foto. Een foto bevat vaak ook nog andere informatie, zoals de camera waarmee de foto is gemaakt en het opnametijdstip. Lees in een andere artikel meer over EXIF, en waarom EXIF handig is.

SooC

SooC betekent Straight Out Of Camera. Hiermee wordt dus aangegeven dat een foto rechtstreeks uit de camera kwam en niet is bewerkt. Vaak wordt een SooC shot met een bewerkte foto vergeleken, om bijvoorbeeld de werking van een Lightroom preset te laten zien.

ISO

ISO is een afkorting die staat voor International Organization for Standardization. Dit is een organisatie die verschillende waarden gestandaardiseerd heeft, maar de afkorting zegt dus niets over wat dit met fotografie te maken heeft. In een ander artikel geef ik uitgebreid antwoord op de vraag Wat is ISO? en hoe het je foto’s beinvloedt.

RTFM

RTFM is ongeveer vertaald Read the F’ing Manual (gecensureerde vertaling uiteraard). Oftewel: lees de handleiding! Vaak wordt het niet op een nette manier bedoeld. Zelf denk ik dat het niet nodig is om de handleiding van je camera van voor tot achter door te nemen als je de online fotografie cursus “Nooit Meer Op De Automatische Stand” volgt ;)