Creatief: DIY Bokeh Kit voor bokeh figuren

In de periode rond kerst is het vroeg donker buiten en zijn er veel lampjes en versiering. Kortom, de perfecte periode om te experimenten met ‘shaped bokeh’, oftewel figuurtjes bokeh. Wat dat is en hoe je dit maakt? In dit artikel een uitgebreide en complete handleiding!

Oke.. voor we beginnen. Wat is bokeh eigenlijk?

Bij bokeh gaat het om onscherpte. De term is afgeleid van het Japanse woord boke dat ‘onscherpte’ betekent. Wanneer een onderwerp op de foto buiten het scherptedieptegebied ligt, ligt deze dus eigenlijk in het bokehgebied. Lichtpuntjes in de achtergrond geven een mooi effect in de bokeh, Hoe kleiner de scherptediepte (hoe groter o.a. het diafragma), hoe waziger de achtergrond. En hoe eerder deze lichtpuntjes een soort lichtgevende cirkels worden.

Daarbij geldt ook: hoe verder de lichtpunten van het scherpstelpunt, hoe groter de bokehbollen worden.

Figuurtjesbokeh

In dit artikel gaan we ook aan de slag, maar geen ‘gewone’ bokeh bollen. Nee, we gaan figuren maken. Hartjes, bloemen, maantjes… de mogelijkheden zijn eindeloos!

Om dit effect te krijgen, moeten we de vorm van het diafragma in de fotocamera veranderen. Een groot diafragma geeft een ronde bokehbollen, een diafragma in de vorm van een ster geeft de bokeh in de vorm van een ster.

Omdat het niet echt aan te bevelen is om je objectief te slopen, maken we een speciale houder. Hiermee gaan we de camera ‘foppen’. We bedekken de lens met zwart karton, waarbij het enige licht dat de lens binnen kan komen door een gaatje komt in een vorm naar keuze. Dit figuurtje voorop de lens is dus als het ware het nieuwe diafragma.

Stappenplan voor het zelf maken van jouw Bokeh Kit voor bokeh figuurtjes

Genoeg uitleg gehad, tijd om aan de slag te gaan. Hieronder staat het stappenplan om de bokeh kit te maken.

1. Verzamel de benodigdheden Dit zijn: een stuk zwart/donker karton (minimaal A4 formaat), een potlood of pen, liniaal, elastiekje, schaar en nagelschaartje. In plaats van het nagelschaartje mag eenstanleymes of ander knutselmes ook. Het belangrijkste is dat je iets heb om de kleine figuurtjes netjes uit te knippen of te snijden.

Benodigdheden: liniaal, potlood, elastiek, schaar, nagelschaar, zwart karton.

2. Knip uit het karton een vierkant. Het formaat kies je op basis van de diameter van het objectief. De diameter van mijn 50mm en 85mm is (met behuizing) circa 7cm. Voor het vierkant koos ik daarom voor 14 x 14cm. Trek met potlood de middellijnen (zowel horizontaal, verticaal als diagonaal) om het midden te bepalen.

Knip een vierkant uit het karton en teken met potlood langs de liniaal de middenlijn.

3. Plaats het objectief met de glas kant naar beneden zo precies mogelijk in het midden. Omcirkel deze met een potlood.

Zet het objectief met de ‘glaskant’ omlaag op het zwart karton. Plaats ‘m precies in het midden en omcirkel het objectief hierna.

4. Teken een vierkant van twee bij twee centimeter in het midden van de cirkel. Dit is het vlak waar straks het figuurtje voor geplaatst wordt.

Teken in het midden een vierkantje van 2×2 centimeter.

5. Teken om het eerste vierkant een groter vierkant, nu vier bij vier centimeter. Dit is het formaat van het figuurvlak.

Teken om het middelste vierkantje een groter vierkantje van 4x4cm.

6. Op de hoeken teken je een snijlijn, waar de hoeken van het figuurvlak ingeschoven kan worden. Maak het lijntje nét iets groter dan dat het vlak is, maar laat het niet meer dan twee mm uitsteken!

Op de hoeken teken je schuine snijlijnen.

7. Maak vervolgens een achthoek van het zwarte karton en knip deze uit. Knip daarbij over de getekende middellijnen tot aan de cirkel.

Maak nu een achthoek van het vierkant. De middelste lijn knip je in tot de cirkel.

8. Knip met het nagelschaartje of snijdt met het mesje het binnenste vakje van twee bij twee uit. Snijd de lijntjes in de hoeken.

Knip met een nagelschaartje (of snijdt met een stanleymesje) het middelste vierkantje uit. Ook de snijlijnen in de hoeken open je met het schaartje of mes.

9. Vouw de acht flappen langs de lijn van de cirkel om. Controleer of deze goed past om het objectief. We bevestigen dit later om het objectief met een elastiekje, eerst gaan we verder met de figuurtjes.

Vouw de flappen om.

10. Pak opnieuw het karton en teken een raster met vakken van exact vier bij vier centimeter uit.

Raster met vakjes van 4x4centimeter.

11. Knip een of meerdere kartonnen vakjes uit.

Knip de vierkantjes uit.

12. Teken in het midden van het vakje een figuurtje naar keuze. Dit kan zijn een hartje, ster, kerstboom, noem maar op. Zijn je tekenkunsten of creativiteit niet zo best? Download dan de freebie template. Print de PDF uit op A4, knip een vakje uit, leg deze op het zwarte karton. Teken op het witte papier nu  met een pen of potlood hard over de lijnen van het figuurtje, zodat deze in het karton zichtbaar worden.

Teken het figuurtje eerst met potlood.

13. Knip of snijd het figuurtje netjes uit. Hoe netter je deze uitknipt (zonder rafelige randjes), des te mooier de bokehfiguurtjes worden!

De figuurtjes uitgeknipt.

14. Plaats het figuurtje in de houder door de hoeken van het vakje in de vier sneetjes te schuiven. Het bokeheffect werkt het best als het figuurtje zo dicht mogelijk bij de lens zit. Ik plaats het figuurtje daarom niet op de houder maar aan de binnenkant ervan.

Het vakje met het figuurtje zit aan de binnenkant van de houder.

15. Met een elastiekje (eventueel dubbel omgeslagen) bevestig je de bokeh kit op het objectief.  Pas op dat het elastiek niet weg schiet bij het bevestigen en losmaken van de bokeh kit op het objectief.

Zij- en bovenaanzicht van de bokeh kit op een 50mm objectief.

Bokeh kit made easy: Download het eBook Bokeh Figuren fotograferen met gratis templates!

Zijn jouw tekenkunsten niet zo best? Of heb je geen zin in gedoe met het opmeten? Download dan de Bokehfigurenkit in Laura’s Library met vier houders templates en maar liefst 32 figuurtjes!

Fotograferen met de Bokeh Kit.

Ok, de houder en de figuurtjes zijn klaar. Tijd om te gaan fotograferen!

Allereerst zet je de camera op manuele focus. Deze knop zit meestal aan de voorkant op de body van je camera (dus niet het wieltje bovenop) of op de lens zelf. Richt je camera op de lichtpuntjes die je wilt fotograferen en draai vervolgens aan de focus ring, zodat de lichtpuntjes zo onscherp mogelijk worden. Kies bij je instellingen voor een zo groot mogelijk diafragma. En klikken maar!

Waar moet je rekening mee houden?

Het bovenstaande klinkt misschien wat makkelijker dan het daadwerkelijk is. Je moet wel met een paar dingen rekening houden voor een geslaagd resultaat. Het belangrijkste is toch wel: fotografeer iets met duidelijke lichtpuntjes. Als het licht een groot vlak is (zoals een raam), dan verandert dit niet in een vorm of figuurtjes. De lampjes in je kerstboom zijn ideaal. Verlichting van buiten of koplampen van auto’s zijn ook een goede optie, mits ze niet te dichtbij zijn (en dus te grote lichtvlakken vormen).

Verschillende objectieven geven ook nog eens verschillende resultaten. Ik raad een (lichtsterk) objectief aan van tenminste 50mm, maar liever nog meer. Hoe langer de brandpuntsafstand, hoe kleiner de kans op een zwarte rand (vignettering) in de foto. Dit hoeft natuurlijk niet erg te zijn; je snijdt de rand er bijvoorbeeld in Lightroom gemakkelijk af. Maar toch is het iets om rekening mee te houden. Bovendien krijg je door meer in te zoomer sneller een wazige achtergrond en bokehbollen.

Krijg je geen figuurtjesbokeh, zelfs niet bij verschillende lange brandpuntsafstanden? Maak het figuurtje dan kleiner en probeer het nog een keer!

Zoals ik hierboven ook al schreef werkt de bokeh kit het best als het figuurtje zo dicht mogelijk op de lens zit. Ik plaats het figuurtje daarom aan de binnenkant van de houder (en niet aan de buitenkant). Ook kun je tijdens het fotografen met twee vingers de houder nog meer tegen het glas aan duwen.

Instellingen voor figuurtjes bokeh

Voor de instellingen werkt het ’t makkelijkst als je fotografeert in de diafragmavoorkeursstand of de manuele stand. Kies een zo groot mogelijk diafragma voor een kleine scherptediepte (en dus eerder bokeh bollen) en zoom zo nodig in. Zorg dat je flitser uit staat en vermijd zeker de automatische stand.

Houd uiteraard ook de sluitertijd in de gaten. Omdat je waarschijnlijk in een redelijk donkere situatie fotografeert én je veel licht blokkeert met de figuurtjehouder, krijg je snel een sluitertijd die te lang is om uit de hand een scherpe foto te maken. Verhoog dan de ISO-waarde naar een hogere waarde of pak er een statief bij.

Kom je er niet uit? Leer dan meer over de instellingen van je camera in de online fotografie cursus.

Extra uitdaging: scherp & figuurtjes bokeh!

Heb je de smaak te pakken? Maak het jezelf dan moeilijker door één deel van de foto scherp te hebben en de lichten op de achtergrond in een figuurtje bokeh. Probeer eerst of de camera op het onderwerp wilt scherpstellen met de auto-focus. Als dit niet lukt, pak dan een statief. Haal de bokeh-kit er even af, focus met de auto-focus en zet deze vervolgens om naar manuele focus. De scherpstelafstand blijft zo gelijk. Zet hierna de bokeh-kit er voorzichtig weer op.

Hieronder een voorbeeld van een bloem met vlinderbokeh. De situatie was al volgt:

Situatie: twee snoeren kerstverlichting over de bank. De bloem stond ongeveer 5 meter voor de bank.

Ik gebruikte mijn roze bank op mijn (voormalige) kantoor (van de IKEA, want mocht je dat nog niet weten: I loveeee IKEA). Hier hing ik twee snoeren kerstverlichting oveheen (eentje met witte lampjes en eentje met rode lampjes) en een paar meter daarvoor stond de bloem.

De camera met 105mm objectief stond op statief en was manueel scherpgesteld op de bloem. Eerst fotografeer ik de bloem met diafragma f/2.8, zonder bokeh kit of houder. Op de achtergrond verschijnen duidelijke, grote bokeh cirkels. Dit is een goed teken!

De bloem gefotografeerd zonder bokeh kit. De grote bokeh bollen zijn een teken dat de juiste balans in afstand en scherptediepte is bereikt om aan de slag te gaan met de bokeh kit.

In deze situatie is het belangrijk dat je de afstand tussen het onderwerp en de achtergrond, en het onderwerp en de camera, zo kiest dat het in balans is. Is het onderwerp te dicht bij de lichtjes op de achtergrond, dan worden deze hele kleine lichtpuntjes; zo klein dat de figuurtjes amper te onderscheiden zijn. Ben jij te ver weg, dan kan hetzelfde gebeuren. Oftewel: experimenteer. Grote bokeh bollen laten zien dat je op de juiste weg bent.

Vervolgens bevestigde ik de houder op het objectief met daarin het vlinderfiguurtje. En jawel… ik heb vlinderbokeh op de achtergrond! De bokeh is wel iets kleiner geworden, maar dit is ook goed te verklaren: hoe groter het diafragma, hoe groter de bokeh. Het vlinderfiguurtje is een vorm die qua oppervlakte kleiner is dan een open diafragma, en dus wordt het bokeh figuurtje ook kleiner.

De bloem gefotografeerd met de bokehkit en een vlinderfiguurtje. De bokeh is kleiner geworden omdat het vlinderfiguurtje kleiner is dan een volledig open diafragma.

Extra BONUS tip voor bokeh figuurtjes

Wil je de bokeh nog bijzonderder maken? Gebruik dan half gevulde figuren. Hoe? Dat verklap ik in het eBook! ;)

Disclaimer:  Hoewel het me onwaarschijnlijk lijkt dat je jezelf bezeert of je apparatuur beschadigt met deze set, is Vink Academy desondanks toch op geen enkele wijze aansprakelijk voor letsel of schade als gevolg van deze tutorial ;)